Sự phát triển của giáo dục ở vùng cao là một câu chuyện đầy cảm hứng, đặc biệt là khi đề cập đến việc xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng. Tại các xã vùng cao như Bao La, Tân Pheo, Đà Bắc, những lớp học đặc biệt được tổ chức sau mỗi mùa gặt, với sự tham gia của vài chục người phụ nữ dân tộc Mường, Dao, Thái. Họ ngồi bên nhau, chăm chú nghe giảng về từng nét chữ đầu tiên.

Đây là những lớp ‘giáo dục tiếp tục sau khi biết chữ’, một phần trong nỗ lực xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hòa Bình phối hợp tổ chức. Từ năm 2020 đến nay, đã có 6 lớp như vậy được mở, với 125 học viên, 100% là nữ và là người dân tộc thiểu số. Họ đến lớp không vì điểm số, không vì bằng cấp mà vì một điều giản dị: Biết đọc tên mình, biết viết đơn xin vay vốn, hiểu những dòng chữ in trên bao thuốc trừ sâu hay đơn khám bệnh.

Ở cái tuổi ngũ tuần, bà Hà Thị Nhung, người dân tộc Thái ở xã Bao La, đã bắt đầu một hành trình mới – học chữ. Trước kia, mỗi lần đi trạm y tế hay nhận hỗ trợ, bà đều phải nhờ người khác điền giúp giấy tờ. Có khi, cán bộ bảo ký tên, bà chỉ biết cười trừ, đưa ngón tay ra lăn dấu. ‘Tôi xấu hổ lắm. Đến tên mình cũng không viết nổi’, bà Nhung chia sẻ.

Cơ hội đến khi Trung tâm học tập cộng đồng xã Bao La mở lớp học sau biết chữ vào buổi tối, tranh thủ khi người dân đã thu hoạch xong mùa vụ. Lớp học nhỏ, chỉ có một chiếc bàn gỗ dài và những cuốn vở đã ngả màu theo tay học viên. Nhưng với bà Nhung, đó là thế giới khác – nơi bà bắt đầu nhận diện lại chính mình qua từng con chữ.

Tính đến nay, các xã khu vực Hòa Bình cũ đạt tỷ lệ nữ biết chữ là 99,81%, trong đó nữ dân tộc thiểu số và miền núi đạt 99,64% – vượt xa mục tiêu 93% được đặt ra trong Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030. Đây không chỉ là một thành tích trong lĩnh vực giáo dục mà còn là kết quả của quá trình kiên trì xóa mù chữ, giáo dục tiếp tục sau biết chữ và xây dựng mô hình học tập cộng đồng bền vững.

Tuy nhiên, biết chữ không đơn thuần là đích đến mà là điểm khởi đầu cho một hành trình dài hơi – hành trình trao quyền, xây dựng năng lực tự chủ cho người phụ nữ. ‘Khi người phụ nữ biết đọc, biết viết, họ có thể tiếp cận thông tin, hiểu quyền lợi, chủ động trong kinh tế gia đình và chăm sóc con cái. Quan trọng hơn, họ trở thành người truyền cảm hứng học tập trong bản làng, nơi mà việc cầm bút, đi học với phụ nữ từng là điều xa lạ, thậm chí bị cho là ‘không cần thiết” – Ông Trần Văn An – Trưởng Phòng Giáo dục thường xuyên, Sở Giáo dục và Đào tạo chia sẻ.

Dù kết quả đạt được rất đáng ghi nhận, nhưng thực tế ở các xã vùng cao vẫn đặt ra không ít thách thức. Ở một số địa bàn đặc biệt khó khăn, việc duy trì kết quả sau xóa mù chữ chưa thật sự ổn định. Nhiều phụ nữ lớn tuổi quanh năm bám nương, ít có điều kiện tiếp cận thông tin vẫn đang đối mặt nguy cơ tái mù.

Những bước đi căn cơ đang dần được triển khai để đảm bảo ‘biết chữ’ không chỉ là thành tích mà phải là nền móng cho sự phát triển. Từ năm 2025, Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình được giao nhiệm vụ đưa các nội dung về giới, bình đẳng giới và sức khỏe sinh sản vào chương trình đào tạo giáo viên. Cùng với đó, các trung tâm học tập cộng đồng ở cơ sở cũng đang được mở rộng vai trò. Từ chỗ chỉ dạy chữ sang hướng dẫn kỹ năng sản xuất, sử dụng công nghệ số, khởi nghiệp tại chỗ… Đây là bước đi cho thấy chương trình xoá mù, nâng cao năng lực cộng đồng không chỉ truyền đạt con chữ, mà còn giúp thay đổi tư duy, cách nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số.

Từ một chương trình xóa mù chữ ban đầu, Phú Thọ đang chuyển mình từng bước để làm cho ‘học tập suốt đời’ trở thành hiện thực ở cả những bản làng xa nhất. Và ở đó, mỗi người phụ nữ biết chữ, dù chỉ một câu, một dòng, cũng đang viết nên phần tương lai tươi sáng hơn của chính mình.

Tại tỉnh Sơn La, một vùng cao hiểm trở của Việt Nam, việc đưa trẻ em đi tiêm chủng đầy đủ đang là một thách thức lớn. Không chỉ khoảng cách địa lý mà còn những e ngại và hiểu lầm đã tồn tại từ lâu là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Trước bối cảnh đó, dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ đã được triển khai từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025. Dự án này là sự phối hợp giữa CDC Sơn La, PATH và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, với mục tiêu tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn.

Dự án đã mở ra một hướng đi mới trong việc tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn. Thông qua việc trao quyền và kết nối các lực lượng xã hội, dự án đã tạo nên những thay đổi đáng kinh ngạc từ chính những con người gần gũi nhất với cộng đồng. Tại xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La, đa số là người dân tộc Mông, nhiều phụ nữ vẫn chưa đưa con đi tiêm đầy đủ vì thiếu thông tin. Chị Lèo Thị Đẹm, Chi hội trưởng Phụ nữ xã, đã rất nhạy bén khi nhận ra rằng một buổi nói chuyện riêng về y tế khó thu hút các chị em đang bận rộn việc nương rẫy, con nhỏ.

Từ đó, chị Lèo Thị Đẹm đã mạnh dạn thay đổi, lồng ghép khoảng 30 phút nói chuyện tiêm chủng vào các buổi sinh hoạt định kỳ. Chị không chỉ nói về lợi ích vắc xin mà còn chia sẻ về tình hình dịch bệnh thực tế như uốn ván sơ sinh vẫn còn xuất hiện tại địa phương. Để tăng sức hút, chị phối hợp với cán bộ y tế tổ chức đo huyết áp, phát thuốc tẩy giun. Kết quả, chỉ trong tháng đầu tiên tham gia truyền thông, chị đã tổ chức 7 buổi truyền thông (5 nhóm, 2 cá nhân), góp phần tăng tỷ lệ khám thai, tiêm uốn ván và nâng tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã.

Đến tháng 6/2025, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã Ngọc Chiến đạt 48,6% – gấp 4 lần so với 10,9% cùng kỳ năm 2024. Không chỉ tại xã Ngọc Chiến, nhiều Chi hội Phụ nữ ở các xã khác cũng đã tham gia rất tích cực đưa truyền thông tiêm chủng vào hoạt động thường xuyên, cho thấy đây thực sự là một nhiệm vụ phù hợp với vai trò và thế mạnh sẵn có của họ.

Còn tại xã Phiêng Cằm, một xã khu vực III của huyện Mai Sơn (cũ), trước thời điểm sáp nhập với xã Chiềng Nơi thành xã Phiêng Cằm (mới) hiện nay, đây là nơi cư trú của khoảng 1.506 hộ, trên 8.000 nhân khẩu thuộc 5 thành phần dân tộc (Mông, Khơ Mú, Thái, Dao, Kinh). Nằm cách Trung tâm Y tế khu vực gần 86km, bản Phiêng Phụ là nơi sinh sống của 11 hộ đồng bào người Thái và hơn 100 hộ người Mông. Người dân nơi đây phần lớn không thạo tiếng phổ thông, khiến việc tiếp cận thông tin y tế gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ trẻ em được tiêm đầy đủ luôn ở mức thấp dưới 50%.

Đây là điều trăn trở nhiều năm của ông Vàng A Nếnh – Trưởng bản Phiêng Phụ. Trước đây, ông nghĩ tiêm chủng là trách nhiệm của cán bộ y tế. Nhưng sau khi được tập huấn về kỹ năng truyền thông và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng, ông nhận ra vai trò quan trọng của mình trong cộng đồng. Ban đầu, ông phối hợp cùng nhân viên y tế và đoàn thể tổ chức họp bản để truyền thông, nhưng những hộ gia đình còn e ngại nhất lại không tham gia.

Ông chuyển hướng sử dụng loa bản để phát thông điệp đơn giản bằng tiếng Mông (do dự án cung cấp), rồi tự mình đến từng nhà để lắng nghe, giải thích về lợi ích và độ an toàn của vắc xin. Có nhà ông phải đến ba lần mới thuyết phục được. Nhờ kiên trì, cả 8 hộ ban đầu do dự đã đồng ý tiêm đầy đủ cho con. Hiện vẫn còn 15–16 hộ trong bản cần nhắc nhiều lần mới đưa con đi tiêm. Ông Nếnh dự định tiếp tục phối hợp Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên để lồng ghép tiêm chủng vào sinh hoạt cộng đồng, giúp duy trì và nâng cao nhận thức chung của bà con trong bản.

Đồng thời, ông cũng sẵn sàng đến từng nhà vận động nếu cần – quyết tâm không để trẻ nào không được tiếp cận với tiêm chủng. Thành công của dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ không phải là những câu chuyện đơn lẻ, mà là kết quả của một mô hình phối hợp chặt chẽ, trong đó Trạm Y tế xã giữ vai trò điều phối, hỗ trợ kỹ thuật, ‘cầm tay chỉ việc’ để các lực lượng xã hội tự tin truyền thông đúng và hiệu quả.

Trưởng bản, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên là những ‘cánh tay nối dài’ không thể thiếu. Họ có uy tín và sự thấu hiểu địa phương, giúp thông điệp y tế trở nên gần gũi và thuyết phục hơn. Cách làm hiệu quả nhất là ‘đến đúng nơi, đúng lúc, gặp đúng người, nói đúng điều người dân cần’. Việc lồng ghép vào các hoạt động sẵn có, sử dụng tiếng dân tộc và liên hệ với tình hình dịch bệnh thực tế đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội.

Những kinh nghiệm quý báu từ Sơn La chính là tài liệu tham khảo sống động cho các địa phương, đặc biệt là các đơn vị y tế và đoàn thể sau sáp nhập, để cùng nhau chung tay tạo nên sự thay đổi bền vững trong công tác tiêm chủng.

Đoàn viên, thanh niên các xã vùng núi thành phố Đà Nẵng đã triển khai một hoạt động thiết thực, hỗ trợ đồng bào Cơ Tu thực hiện các thủ tục hành chính trên nền tảng số. Thông qua hoạt động này, các bạn trẻ không chỉ phát huy tinh thần xung kích của tuổi trẻ mà còn đóng vai trò quan trọng như một “cầu nối công nghệ”, giúp người dân vùng cao tiếp cận dễ dàng hơn với các dịch vụ công trực tuyến.

Đây là một phần trong nỗ lực nhằm thu hẹp khoảng cách số giữa vùng sâu, vùng xa với trung tâm, đồng thời hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ công nghệ. Sự tham gia tích cực của lực lượng đoàn viên, thanh niên ở các huyện miền núi đã cho thấy vai trò quan trọng của thế hệ trẻ trong việc hỗ trợ và hướng dẫn người dân sử dụng các nền tảng số để thực hiện các thủ tục hành chính, từ đó góp phần hiện đại hóa các dịch vụ công và thúc đẩy sự phát triển của công nghệ tại khu vực nông thôn.

Qua hoạt động này, đoàn viên, thanh niên không chỉ giúp người dân thực hiện các thủ tục hành chính một cách nhanh chóng và tiện lợi mà còn giúp họ tiếp cận với các dịch vụ công trực tuyến, từ đó nâng cao hiệu quả và chất lượng cuộc sống. Đồng thời, hoạt động này cũng thể hiện sự quan tâm và trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với cộng đồng, đặc biệt là đối với người dân vùng cao.

Trong bối cảnh công nghệ số đang phát triển mạnh mẽ như hiện nay, việc hỗ trợ người dân tiếp cận với các dịch vụ công trực tuyến là một nhiệm vụ quan trọng. Đoàn viên, thanh niên các xã vùng núi thành phố Đà Nẵng đã thể hiện sự năng động và sáng tạo trong việc hỗ trợ đồng bào Cơ Tu thực hiện các thủ tục hành chính trên nền tảng số.

Để biết thêm thông tin về các hoạt động hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận với các dịch vụ công trực tuyến, vui lòng truy cập vào các trang web chính thức của thành phố Đà Nẵng hoặc liên hệ với các cơ quan chức năng có liên quan. Hiện tại, chưa có thông tin cụ thể về các href=”https://www.danang.gov.vn”>trang web chính thức nào cung cấp thông tin chi tiết về hoạt động này.

Trước tình hình phát triển không ngừng của công nghệ, việc ứng dụng các nền tảng số vào hoạt động hỗ trợ người dân là một điều cần thiết. Các bạn trẻ cần tiếp tục phát huy tinh thần xung kích và sáng tạo của mình để hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ công nghệ.

Một số thông tin liên quan đến chủ đề này có thể được tìm thấy tại các nguồn tin cậy như Tuổi Trẻ và các cơ quan truyền thông khác.

Chiến dịch ‘Hành quân xanh’ năm 2025 đã được tổ chức tại Trường tiểu học Hương Hữu, xã Long Quảng, với sự tham gia của các tình nguyện viên từ Công an TP.Huế, Đoàn – Hội sinh viên Trường ĐH Khoa học (ĐH Huế) và Trường THPT chuyên khoa học Huế, cùng các nhà hảo tâm. Chương trình này nhằm mang lại niềm vui và hỗ trợ cho các em học sinh vùng cao.

Không khí tại trường tiểu học Hương Hữu trở nên sôi động với tiếng cười nói ríu rít của khoảng 160 em học sinh. Các em không chỉ đến trường để học mà còn để đón nhận tình cảm ấm áp từ những anh chị tình nguyện viên. Khu vực bếp ăn dã chiến được dựng lên từ sáng sớm, với tiếng dao thớt lạch cạch và mùi thơm của thức ăn lan tỏa khắp sân trường. Các đoàn viên, thanh niên, dù không phải là đầu bếp chuyên nghiệp, nhưng vẫn tận tâm chuẩn bị những suất cơm đầy đủ dưỡng chất cho các em.

Từng món ăn nóng hổi, thơm lừng được trao tận tay các em học sinh vùng cao, cùng với những hộp sữa dinh dưỡng. Hàng trăm học sinh của Trường tiểu học Hương Hữu đã được thưởng thức bữa ăn đặc biệt này trong không khí vui tươi, ấm cúng. Ngoài ra, tình nguyện viên còn mang theo những món quà tặng học sinh có hoàn cảnh khó khăn, trẻ em nghèo vượt khó và các gia đình đang đối mặt với nhiều thử thách.

Những món quà ý nghĩa như bộ sách vở mới, những chiếc bút chì màu, và những bộ quần áo ấm áp đã được chuẩn bị kỹ lưỡng. “Nhìn những nụ cười rạng rỡ, những ánh mắt lấp lánh niềm vui của các em khi nhận quà, chúng tôi hiểu rằng nỗ lực của mình đã thực sự chạm đến trái tim các em, xoa dịu phần nào khó khăn mà các em đang phải đối mặt”, một tình nguyện viên trong đoàn chia sẻ.

Chương trình ‘Nấu ăn cho em’ không chỉ dừng lại ở những bữa ăn và những món quà. Đây còn là chuỗi hoạt động mang ý nghĩa giáo dục và định hướng tương lai cho các em học sinh vùng cao. Dịp này, các bạn trẻ đã triển khai xây dựng và khánh thành công trình ‘Thắp sáng bước chân em’, với mong muốn thắp sáng con đường đến trường của các em, xua đi bóng tối của khó khăn.

Bên cạnh đó, các buổi tuyên truyền pháp luật cũng được chiến sĩ Công an TP.Huế tổ chức, giúp học sinh vùng cao tiếp cận kiến thức cơ bản về pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, bảo vệ bản thân và cộng đồng. Thiếu tá Lê Viết Phương, Trưởng ban Thanh niên Công an TP.Huế, chia sẻ chương trình này không chỉ là một hoạt động ý nghĩa mà còn là cơ hội để phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện của đoàn viên, thanh niên Công an TP.Huế.

Chương trình cũng tạo môi trường cho đoàn viên, thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành; góp phần hình thành một thế hệ thanh niên Công an nhân dân sống đẹp, có bản lĩnh, trí tuệ, có sức khỏe, và có kỹ năng thực hành xã hội.