Thời gian gần đây, tình trạng lan truyền thông tin thiếu kiểm chứng trên mạng xã hội đang gia tăng, gây ra sự hoang mang trong dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của các cơ quan nhà nước cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức và cá nhân. Mới đây, trên mạng xã hội đã xuất hiện thông tin cho rằng thủy điện Bản Vẽ, xã Yên Na, tỉnh Nghệ An bị vỡ. Thông tin này đã lan truyền nhanh chóng, khiến hàng trăm hộ dân sinh sống ở các xã hạ du của nhà máy thủy điện hoảng loạn và phải sơ tán lên núi để phòng tránh lũ dâng.

Thông tin này sau đó đã bị xác minh là sai sự thật. Cơ quan chức năng đã vào cuộc và xử lý nghiêm trường hợp đăng thông tin sai sự thật này. Không chỉ dừng lại ở đó, một trường hợp khác liên quan đến việc một người phụ nữ tên N đăng tải thông tin về việc con trai bị giữ tại một đồn biên phòng phía Campuchia cũng đã bị xác minh là không đúng sự thật. Lãnh đạo Bộ đội Biên phòng tỉnh Tây Ninh đã lên tiếng khẳng định không có trường hợp nào như thông tin mà tài khoản Facebook đã đăng tải.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng luật Kết Nối, nhận xét rằng việc lan truyền thông tin thất thiệt về việc vỡ đập thủy điện Bản Vẽ đã gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác điều hành và ứng phó của chính quyền địa phương. Ngoài ra, việc tạo ra và phát tán thông tin không có thật cũng là một hành vi tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật.

Theo khoản 1, Điều 8, Luật An ninh mạng 2018, hành vi đưa thông tin sai sự thật lên mạng gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, người thi hành công vụ hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân là hành vi bị nghiêm cấm. Tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 37 Điều 1, Nghị định 14/2022/NĐ-CP quy định, cá nhân lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống có thể bị phạt tiền từ 10.000.000-20.000.000 đồng.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng khuyến cáo rằng mạng xã hội là không gian mở nhưng không phải là vùng an toàn pháp lý. Việc đăng tải, chia sẻ thông tin trên mạng là một phần của quyền tự do ngôn luận. Tuy nhiên, mỗi người cần ý thức rõ rằng mình phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung đăng tải. Người dùng mạng xã hội cần tỉnh táo trước mỗi lượt chia sẻ và chỉ nên tiếp nhận thông tin từ các nguồn báo chí chính thống, cổng thông tin của cơ quan nhà nước, hoặc các tổ chức uy tín được pháp luật công nhận.

Người dân có thể kiểm chứng thông tin từ các nguồn chính thống như: Cổng thông tin điện tử Chính phủ, báo chí chính thống, thông báo từ UBND các cấp và cơ quan chuyên môn. Trong thời đại số, mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối mà còn là ‘cuốn nhật ký mở’ của hàng triệu người. Chỉ cần vài thao tác, bất kỳ ai cũng có thể chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc, thông tin,… đến hàng ngàn người khác. Tuy nhiên, chính sự tiện lợi ấy cũng tiềm ẩn những rủi ro pháp lý nếu người dùng thiếu hiểu biết hoặc vô tình lan truyền thông tin sai sự thật.

Một bài đăng lan truyền trên mạng xã hội Threads vào ngày 16-7 đã gây chú ý khi tuyên bố rằng Giáo hoàng Leo XIV đề cử ca sĩ Taylor Swift, Tổng thống Volodymyr Zelensky và đầu bếp Jose Andres cho giải Nobel Hòa bình. Bài đăng này đã thu hút hơn 9.000 lượt thích và 48.600 lượt xem trên Threads. Tuy nhiên, qua kiểm chứng của các chuyên gia trang Snopes, thông tin này được xác định là sai sự thật.

Các bài đăng trên mạng xã hội thường đề cập đến một bài viết của kênh USAmidia, tuyên bố rằng Giáo hoàng đã công bố các đề cử giải Nobel Hòa bình cho ba người trên trong một bài phát biểu công khai tại Vatican. Bài viết này nêu thông tin chi tiết về đề cử của nữ ca sĩ Taylor Swift, bao gồm các khoản đóng góp từ thiện và sức ảnh hưởng văn hóa của cô.

Tuy nhiên, Snopes đã thực hiện tìm kiếm trên các công cụ tìm kiếm và không tìm thấy bất kỳ cơ quan truyền thông nào đưa tin về vấn đề này. Nếu Giáo hoàng đưa ra thông báo như vậy, Vatican và các cơ quan truyền thông quốc tế chắc chắn sẽ đưa tin.

Thêm vào đó, dòng thời gian cũng không chính xác. Hạn chót nộp đề cử cho giải Nobel Hòa bình năm 2025 là ngày 31-1, nhưng Giáo hoàng Leo XIV chỉ được bầu vào ngày 8-5. Do đó, Giáo hoàng Leo XIV không thể đề cử cho giải Nobel Hòa bình năm 2025.

Theo trang web chính thức của giải Nobel Hòa bình, không có ủy ban Nobel nào công bố tên của những người được đề cử, cả với giới truyền thông lẫn chính các ứng cử viên. Danh sách đầy đủ của những người được đề cử trong bất kỳ giải thưởng nào trong năm sẽ không được công bố trong 50 năm tới.

Trang Media Bias/Fact Check (Mỹ) đã đánh giá USAmidia là một nguồn tin đáng nghi ngờ với lượng thông tin thực tế rất thấp. USAmidia được mô tả như là một trang giải trí câu view, đăng tin giật gân và thường là tin sai sự thật, không được biên tập và thiếu minh bạch.

Media Bias/Fact Check cho biết một số tổ chức kiểm chứng sự thật đã vạch trần nhiều câu chuyện trên USAmidia, và trang tin này không đính chính khi những câu chuyện của họ bị chứng minh là sai sự thật.

Công an thành phố Hà Nội đã có đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tiến hành xử lý hành chính đối với ông Đặng Hoàng Giang. Cùng với đó, cơ quan công an cũng kiến nghị Bộ Nội vụ xem xét và thu hồi giấy phép lao động của ông này.

Thông tin trên được đưa ra sau quá trình xác minh và điều tra của Cơ quan An ninh điều tra. Kết quả điều tra cho thấy hành vi của ông Giang liên quan đến việc đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội trong vụ việc tại Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam chưa đạt đến mức độ cần thiết để xử lý hình sự.

Ông Đặng Hoàng Giang, mang quốc tịch Áo và cư trú tại Hà Nội, đã sử dụng tài khoản mạng xã hội cá nhân của mình, ‘Giang Dang’, để đăng tải những thông tin không chính xác. Những thông tin sai lệch này đã gây ra sự quan tâm và ảnh hưởng trên mạng xã hội.

Hiện tại, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cũng như Bộ Nội vụ đang xem xét các đề nghị của công an. Nếu bị thu hồi giấy phép lao động, ông Giang sẽ không còn cơ sở pháp lý để tiếp tục thực hiện các hoạt động liên quan đến lao động tại Việt Nam.

Đối với các trường hợp đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội, cơ quan chức năng thường tiến hành xác minh, và nếu cần, áp dụng các biện pháp xử lý hành chính hoặc hình sự. Việc xử lý này nhằm đảm bảo trật tự thông tin trên mạng và bảo vệ quyền lợi của các cá nhân, tổ chức liên quan.

Như vậy, trường hợp của ông Đặng Hoàng Giang đang được các cơ quan chức năng tiếp tục theo dõi và xử lý theo quy định pháp luật.

Ngày 20/7, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao thuộc Công an tỉnh Quảng Ninh đã phối hợp với Công an phường Hồng Gai tiến hành xác minh và làm việc với công dân N.H.A.T, sinh năm 1982, trú tại tổ 9, khu 3, phường Hồng Gai. Công dân này đã bị xác định có hành vi đăng tải nội dung sai sự thật trên mạng xã hội liên quan đến vụ việc lật tàu du lịch trên vịnh Hạ Long.

Trước đó, vào khoảng 23h30 ngày 19/7, ngay sau khi xảy ra vụ lật tàu trên vịnh Hạ Long, công dân N.H.A.T đã sử dụng tài khoản Facebook cá nhân để bình luận sai sự thật về số lượng người tử vong. Bình luận này đã nhanh chóng lan truyền, gây ra sự nhiễu loạn thông tin và tác động tiêu cực tới tâm lý người dân, cũng như làm ảnh hưởng đến nỗ lực của các lực lượng chức năng đang trực tiếp thực hiện công tác cứu nạn, cứu hộ tại hiện trường.

Qua quá trình xác minh, cơ quan Công an đã xác định rằng nội dung đăng tải của công dân N.H.A.T là hoàn toàn không có căn cứ và không được trích dẫn từ nguồn tin chính thống. Hành vi này vi phạm các quy định pháp luật về thông tin trên không gian mạng. Dựa trên Điểm a, Khoản 1, Điều 101 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 14/2022/NĐ-CP), cơ quan chức năng đã hoàn thiện hồ sơ xử lý vi phạm hành chính đối với công dân N.H.A.T theo quy định.

Hành vi đăng tải thông tin sai lệch của công dân N.H.A.T không chỉ gây hoang mang dư luận mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến công tác cứu nạn, cứu hộ, điều tra và an ninh trật tự tại địa phương. Trong bối cảnh các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh đang khẩn trương điều tra, làm rõ nguyên nhân và khắc phục hậu quả vụ lật tàu du lịch xảy ra ngày 19/7 trên vịnh Hạ Long, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đã có lời khuyên đến người dân.

Cụ thể, người dân cần hết sức tỉnh táo và chọn lọc thông tin khi sử dụng mạng xã hội. Tuyệt đối không chia sẻ hoặc bình luận các nội dung chưa được kiểm chứng hoặc từ nguồn không chính thống. Lực lượng chức năng sẽ xử lý nghiêm các đối tượng lợi dụng các sự kiện ‘nóng’ để phát tán những thông tin giả, không đúng sự thật nhằm câu tương tác, thu hút sự chú ý, với mục đích trục lợi cá nhân.