Thế hệ trẻ Trung Quốc đang dần từ chối kế thừa đế chế gia đình, một xu hướng mới đang xuất hiện trong các gia đình doanh nghiệp tại Trung Quốc. Thay vì tiếp tục con đường được định sẵn bởi cha mẹ, họ chọn lối đi riêng, một sự thay đổi đáng kể về quan điểm thừa kế.

Zhan, 30 tuổi, con trai cả của một nhà sáng lập tập đoàn công nghệ, là một trong số những người trẻ từ chối kế thừa đế chế gia đình. Lớn lên trong cảnh cha thường xuyên vắng nhà vì công việc, Zhan không có những ký ức đẹp về bữa ăn quây quần hay kỳ nghỉ cùng cha. Từ khi còn học phổ thông, anh đã chịu áp lực kế nghiệp do gia đình kỳ vọng. Tuy nhiên, đến mùa hè năm hai đại học, anh nhận ra cần sống theo lựa chọn của mình. Tốt nghiệp, anh thi công chức và làm việc ở thành phố khác, hoàn toàn rời xa công việc kinh doanh của gia đình.

Zhan cho rằng việc chọn làm trong môi trường nhà nước không chỉ là hướng đi ổn định mà còn giúp anh thoát khỏi con đường được định sẵn và bắt đầu sống theo ý mình. Anh không cần tài sản của cha và cho rằng bố từng mong mình nối nghiệp, tận dụng các mối quan hệ và nguồn lực sẵn có để phát triển doanh nghiệp gia đình.

Những người như Zhan được gọi là ‘chang’erdai’ – thế hệ thứ hai sinh ra trong sự thịnh vượng do cha mẹ tạo dựng. Phó giáo sư Ji Yingying ở Đại học Thượng Hải đã thực hiện nghiên cứu về các ‘chang’erdai’. Kết quả cho thấy đa số họ duy trì mối quan hệ gia đình tương đối ổn định, không có ác cảm với công việc kinh doanh nhưng cũng không xem việc kế thừa là bắt buộc.

Từ giữa những năm 2010, khi thế hệ doanh nhân tư nhân đầu tiên tại Trung Quốc bắt đầu bước vào giai đoạn chuyển giao, câu hỏi có nên tiếp quản doanh nghiệp gia đình trở thành một trong những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến tương lai của khu vực kinh tế tư nhân. Ở Chiết Giang, nơi có 2,5 triệu doanh nghiệp nhỏ vào năm 2020, phần lớn thuộc sở hữu tư nhân, chỉ còn khoảng một thập kỷ để thế hệ tiếp theo quyết định có kế thừa hay không.

Một khảo sát năm ngoái cho thấy chỉ 40% thế hệ thứ hai trên toàn quốc sẵn sàng tiếp quản doanh nghiệp gia đình, cho thấy sự thay đổi đáng kể về quan niệm thừa kế. Ở Trung Quốc, Zhan được xem là người thừa kế truyền thống vì là con trai cả, nhưng anh không nhận mình là con cả vì còn có chị gái, người từng được gửi đi nuôi nhờ đến năm ba tuổi.

Từ bỏ cơ nghiệp gia đình, Zhan cho biết làm việc trong cơ quan công quyền giúp anh bớt áp lực chứng minh năng lực như nhiều chang’erdai. Nhịp độ ổn định cũng giúp anh tránh lối sống bận rộn, không có thời gian cho gia đình của bố.

Trong khi đó, Shan lớn lên trong một gia đình giàu có sở hữu doanh nghiệp vật liệu xây dựng. Chị gái không mặn mà với kinh doanh, hiện làm nội trợ toàn thời gian. Em trai theo học võ thuật, ước mơ trở thành vận động viên sinh viên. Shan đang làm quản lý kiêm thiết kế ở công ty nhỏ. Cô cho biết cha mẹ chưa từng ép buộc hay kỳ vọng ba chị em tiếp quản cơ nghiệp.

Phó giáo sư Ji Yingying cho biết, các nghiên cứu quốc tế cho thấy Gen Z ngày càng có ý thức cá nhân rõ nét và cần sự hài lòng trong đời sống tinh thần. Để đạt được, họ thậm chí từ bỏ quyền thừa kế. Mặt khác, nhiều chang’erdai không đồng thuận với cách cha mẹ định hình vai trò kế thừa. Một số không xem cha mẹ là chỗ dựa, mà muốn tự tạo dựng con đường riêng.

Điều này đặt ra câu hỏi, liệu sự kế thừa có thực sự bắt đầu từ việc chuyển giao tài sản hay từ mối quan hệ cảm xúc được nuôi dưỡng qua thời gian. Theo ghi nhận từ các nghiên cứu, nếu thế hệ cha mẹ bớt đặt kỳ vọng thừa kế và chú trọng hơn vào kết nối cảm xúc với con cái, doanh nghiệp có thể vẫn được duy trì trong gia đình, dù dưới hình thức khác.

Chủ đề về lương thưởng và sự khác biệt giữa thế hệ Gen Z và các thế hệ trước đây đang trở thành một đề tài nóng trên các diễn đàn và mạng xã hội, trong đó có Threads City. Việc thảo luận về lương thưởng không còn là vấn đề riêng tư mà đã trở thành một chủ đề thu hút sự chú ý của cộng đồng mạng. Một trong những câu hỏi được đặt ra là liệu những người có thu nhập từ 50-100 triệu đồng có thời gian để lên Threads khoe hay không.

Nguyên nhân của tranh cãi này bắt nguồn từ một bài đăng trên Threads cho rằng mức lương 20 triệu đồng là thấp đối với Gen Z vì họ đã đạt được con số này từ lâu. Một số người còn tuyên bố mình là Gen Z và đang có thu nhập từ 60-70 triệu đồng mỗi tháng. Tuy nhiên, nhiều người nghi ngờ tính xác thực của thông tin tự giới thiệu này.

Theo nhiều người, để đạt được thu nhập từ 50-100 triệu đồng mỗi tháng, thường phải là các chuyên gia, quản lý cấp trung hoặc cấp cao, doanh nhân hoặc freelancer trong lĩnh vực có giá trị gia tăng cao. Công việc của họ thường yêu cầu thời gian làm việc dài, áp lực lớn và sự tập trung đáng kể. Họ thường không có thời gian để lên Threads khoe lương hoặc đôi co với người khác về vấn đề này.

Một số người cho rằng nếu có thời gian, họ cũng sẽ ưu tiên bản thân, gia đình để lấy lại năng lượng sau những giờ làm việc căng thẳng. Không phải ai cũng có nhu cầu phô trương thành tựu. Một số người xem việc chia sẻ trên mạng xã hội là không cần thiết, không phù hợp với giá trị sống hoặc đơn giản là không mang lại giá trị thực sự cho họ.

Tuy nhiên, cũng có không ít ý kiến trái ngược. Một số người có thu nhập từ 50-100 triệu đồng mà vẫn có thời gian lên Threads khoe lương là bình thường. Thậm chí với một số người làm nội dung, chủ doanh nghiệp, họ còn biến hoạt động này trở thành công cụ hiệu quả để xây dựng thương hiệu cá nhân. Threads còn là nơi để kết nối và giao lưu, cho phép họ tham gia các cuộc thảo luận, cập nhật xu hướng, hoặc networking với những người cùng ngành.

Việc chia sẻ thành tựu, chẳng hạn như mức lương cao hay lối sống sang trọng, có thể là một chiến lược để thu hút sự chú ý và củng cố uy tín. Suy cho cùng, mọi câu hỏi đều có thể có nhiều đáp án khác nhau. Mỗi câu trả lời cho topic này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, vào từng cá nhân. Điều quan trọng là người đọc tiếp nhận những thông tin này một cách tỉnh táo, tránh để bản thân bị cuốn vào tranh cãi không đáng có.

Thế hệ Gen Z, những người sinh ra từ năm 1997 đến 2012, đang trở thành tâm điểm của sự chú ý với sự nhạy bén về công nghệ và tư duy mở. Tuy nhiên, một thực tế đang ngày càng trở nên đáng lo ngại khi nhiều cá nhân thuộc thế hệ này dường như đang mang trong mình thói quen “lười làm nhưng lại tiêu xài giỏi”. Một ví dụ điển hình là Trung, cháu tôi, 23 tuổi, tốt nghiệp ngành công nghệ thông tin gần một năm nhưng vẫn chưa tìm được công việc ổn định.

Trung đã từng có một công việc tại một trường THCS nhưng chỉ sau hai tháng, cháu đã quyết định nghỉ việc với lý do “buồn, nhàm chán”. Không lâu sau đó, chị gái tôi đã xin việc ở một công ty tài chính cho Trung, nhưng chỉ hơn một tháng, cháu lại tiếp tục nghỉ việc với lý do “áp lực quá làm không nổi”. Trong khi việc kiếm tiền đang trở nên khó khăn, Trung lại tiêu tiền một cách dễ dàng và xuất sắc. Cứ 2-3 ngày, chị gái tôi lại phải chuyển tiền vào tài khoản của cháu.

Thay vì tiết kiệm hay chi tiêu một cách hợp lý khi vẫn còn phụ thuộc về mặt tài chính, Trung lại chọn cách tận hưởng cuộc sống một cách ung dung. Cháu thường xuyên khoe với bạn bè về việc “tận hưởng cuộc sống” và cho rằng đi làm là điều không cần thiết. Phong cách sống của Trung bao gồm những quán cà phê sang trọng, nhà hàng Hàn, Nhật đắt đỏ, và các buổi “quẩy” tại bar, pub vào cuối tuần.

Không chỉ xin tiền tiêu xài, Trung còn xin mẹ đầu tư bộ máy chơi game xịn xò gần cả 100 triệu đồng, với lý do “con phải thoải mái đầu óc mới đi làm kiếm tiền được”. Hành động này cho thấy sự thiếu trách nhiệm với tiền bạc của Trung, cũng như sự vô tâm, vô cảm trước gánh nặng tài chính mà cha mẹ phải gánh.

Thực trạng này không chỉ dừng lại ở Trung mà nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng một bộ phận Gen Z có xu hướng coi trọng trải nghiệm hơn tích lũy tài sản. Họ sẵn sàng chi trả cho những trải nghiệm ngắn hạn như du lịch, ẩm thực cao cấp, hay các thiết bị công nghệ mới nhất để bắt kịp xu hướng. Tuy nhiên, nếu họ không có việc làm, thu nhập ổn định và biết cách quản lý tài chính, thì việc tiêu xài này sẽ trở thành một vấn đề đáng báo động.

Trong một năm qua, cuộc sống của Trung giống như “tầm gửi”: ban ngày chẳng ai thấy mặt, đến khi mọi người đi ngủ thì mới mò xuống ăn, sau đó lại vùi đầu vào thế giới ảo với game online thâu đêm. Lối sống này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, mà còn khiến Trung bỏ lỡ những cơ hội để phát triển bản thân. Sự chiều chuộng “bất chấp” của chị tôi, dù biết cả nhà ai cũng “ngứa mắt”, chỉ càng củng cố thêm thói quen sống dựa dẫm và thiếu trách nhiệm của cháu.

“Lười làm nhưng tiêu xài giỏi” của một bộ phận Gen Z đang phản ánh một vấn đề lớn hơn về giáo dục gia đình hay chỉ là giai đoạn “lười, ký sinh” tạm thời của một thế hệ lớn lên trong điều kiện quá đủ đầy? Điều này cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc để Gen Z có thể phát huy tối đa tiềm năng của mình, trở thành những cá nhân tự lập và đóng góp tích cực cho xã hội.

Diễn đàn “Ý kiến GEN Z” – Không gian để sẻ chia

Mỗi thế hệ đều có tiếng nói riêng. Gen Z – người trẻ giữa thế giới nhiều chuyển động – cũng có những suy nghĩ, cảm xúc, trăn trở về các vấn đề trong cuộc sống. Diễn đàn “Ý kiến gen Z – không gian để sẻ chia” là nơi lắng nghe những góc nhìn ấy – một không gian để nói điều mình nghĩ, viết điều mình cảm nhận. Đây còn là nhịp cầu đối thoại giữa gen Z với các thế hệ đi trước để hiểu nhau hơn, đồng hành cùng nhau tốt hơn.

Nếu có điều muốn sẻ chia, bạn có thể gửi bài từ 600-800 từ đến: [email protected].