Công việc sửa chữa tàu chiến chủ lực của Hải quân Nga, Đô đốc Kuznetsov, đã bị đình chỉ. Tàu sân bay duy nhất của Nga đang gặp khó khăn trong quá trình sửa chữa và hiện đại hóa, khiến tương lai của nó trở nên không chắc chắn.

Theo tờ Izvestia của Nga, Bộ Quốc phòng Nga có thể sẽ từ bỏ kế hoạch sửa chữa tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov do những khó khăn và chi phí cao trong quá trình sửa chữa. Cựu Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương, Đô đốc Sergei Avakyants, cho rằng quyết định dừng sửa chữa là hợp lý, vì Hải quân Nga không cần một tàu sân bay kiểu truyền thống.

Avakyants nhận định: “Về lâu dài, Hải quân Nga không cần một tàu sân bay kiểu truyền thống. Tàu sân bay đã là quá khứ. Đó là công trình khổng lồ, tốn kém, dễ bị phá hủy trong vài phút bởi vũ khí hiện đại.” Ông cũng cho rằng tương lai thuộc về các tàu sân bay không người lái và máy bay không người lái. “Nếu ngừng sửa chữa, điều hợp lý duy nhất còn lại là cắt tàu Kuznetsov thành sắt vụn và loại bỏ.”

Tuy nhiên, không phải tất cả các chuyên gia đều đồng ý với quan điểm này. Chuyên gia quân sự, Đại úy Vasily Dandykin, cho rằng dù các hệ thống không người lái phát triển mạnh, việc thực hiện nhiệm vụ ở khoảng cách xa vẫn cần có yểm trợ từ không quân. Dandykin nói: “Trường hợp của tàu Kuznetsov đúng là khó khăn: Sửa chữa kéo dài, gặp nhiều sự cố, cả cháy nổ. Tuy nhiên, việc nhiều nước như Ấn Độ, Trung Quốc đang phát triển hạm đội tàu sân bay cho thấy những con tàu này vẫn cần thiết.”

Ilya Kramnik, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Kế hoạch Chiến lược của Viện Nghiên cứu Hải quân Hoàng gia Nga, cũng cho rằng tàu sân bay vẫn cần thiết cho hạm đội Nga. Ông lý giải, một hạm đội hiện đại không thể thiếu yểm trợ không quân, và nếu không có tàu sân bay, mọi hoạt động đều phụ thuộc vào không quân từ đất liền. Kramnik nhấn mạnh: “Khi tàu chiến đi xa hàng ngàn dặm, không thể trông chờ yểm trợ từ bờ. Hạm đội cần một sân bay di động — đó chính là tàu sân bay.”

Tàu Đô đốc Kuznetsov đã được sửa chữa như thế nào? Đô đốc Kuznetsov là tàu chiến thứ năm trong Dự án1143 — loạt tàu tuần dương hạng nặng chở máy bay. Liên Xô bắt đầu đóng tàu này vào đầu thập niên1970. Tàu được khởi công vào mùa thu năm1982 tại nhà máy đóng tàu Nikolaev, và qua nhiều lần đổi tên: “Leonid Brezhnev”, “Tbilisi”, cuối cùng là “Đô đốc Hạm đội Liên Xô Kuznetsov”.

Vũ khí chính của tàu gồm cả tên lửa P-700 Granit, vì vậy nó được phân loại là “tàu tuần dương chở máy bay hạng nặng” nhằm tránh các hạn chế của Công ước Montreux — vốn cấm tàu sân bay “thuần túy” đi qua các eo biển Thổ Nhĩ Kỳ. Nhờ đó, Kuznetsov có thể vào Biển Đen và đồn trú tại Sevastopol. Tàu được bàn giao cho Hải quân Liên Xô ngày25/12/1990. Trong suốt quá trình hoạt động, tàu tham gia bảy chiến dịch.

Từ tháng11/2016 đến tháng1/2017, lần đầu tiên tàu tham gia chiến đấu thực tế: các máy bay trên boong đã không kích các mục tiêu khủng bố tại Syria, thực hiện hơn400 phi vụ và tiêu diệt hơn1.200 mục tiêu. Sau chiến dịch này, tàu được đưa đi sửa chữa và hiện đại hóa. Ban đầu dự kiến tàu sẽ hoạt động lại vào năm2022, nhưng kế hoạch liên tục bị trì hoãn. Nhiều sự cố đã xảy ra: tháng10/2018, ụ nổi PD-50 chìm, cần cẩu rơi làm hư hại tàu.

Sau đó tàu được kéo về nhà máy sửa chữa tàu số35 tại Severomorsk. Tháng12/2019, tàu xảy ra hỏa hoạn do tia lửa điện rơi vào khoang có nhiên liệu tràn. Hậu quả khiến hai người thiệt mạng,14 người bị thương. Giám đốc USC Alexey Rakhmanov sau đó cho biết chi phí khôi phục lên tới350 triệu rúp.

Cuối năm2022, lại xảy ra một vụ cháy khác, may mắn không gây thương vong. Đến năm2023, việc sửa chữa phần dưới nước đã hoàn tất. Thủy thủ đoàn cũng bắt đầu được tuyển chọn. Tháng7 năm ngoái, FSB báo cáo một âm mưu khủng bố bất thành nhằm vào tàu.

Theo đó, tháng3/2024, một sĩ quan tình báo Ukraine đã liên lạc với một quân nhân Nga trên tàu thông qua trung gian, dụ dỗ anh ta gây nổ và hứa sơ tán sang Phần Lan. Tuy nhiên, người lính đã thông báo cho cơ quan an ninh kịp thời.

Hệ thống tên lửa HIMARS – một trong những vũ khí chiến lược quan trọng trong tác chiến hiện đại

Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine và các động thái tăng cường phòng thủ của các quốc gia NATO, hệ thống tên lửa cơ động cao HIMARS (High Mobility Artillery Rocket System) do Lockheed Martin phát triển đã nổi lên như một trong những vũ khí chiến lược quan trọng. Với khả năng triển khai nhanh chóng và vận chuyển bằng máy bay C-130 Hercules và C-17, HIMARS cho phép triển khai ở nhiều khu vực địa hình khác nhau, phù hợp với các chiến trường đòi hỏi phản ứng nhanh.

Khả năng tác chiến của HIMARS

HIMARS có khả năng phóng các loại tên lửa dẫn đường như M30 và M31 GMLRS, với tầm bắn lên đến 80km. Các tên lửa này có thể mang đầu đạn con DPICM, cho phép tấn công diện rộng hoặc mục tiêu tập trung với độ chính xác cao. Lockheed Martin đã thử nghiệm thành công phiên bản HIMARS không người lái, sử dụng công nghệ cảm biến không phát tín hiệu, cho phép hoạt động liên tục ngày và đêm mà không cần phi hành đoàn.

HIMARS trong xung đột Nga-Ukraine

Trong xung đột Nga-Ukraine, HIMARS đã chứng minh hiệu quả vượt trội trong việc hỗ trợ Ukraine chống lại các cuộc tấn công của Nga. Ukraine đã sử dụng HIMARS để thực hiện các cuộc tấn công chính xác vào các mục tiêu quân sự của Nga, bao gồm sở chỉ huy, kho đạn và các đoàn xe cách xa tiền tuyến. HIMARS đã giúp Ukraine đối phó với các cuộc tấn công bằng tên lửa và drone của Nga, giảm áp lực lên các hệ thống phòng không như Patriot.

Tăng cường năng lực phòng thủ của các quốc gia NATO

Các quốc gia NATO giáp biên giới Nga, như Estonia, Latvia và Lithuania, đang đẩy mạnh mua sắm HIMARS để tăng cường năng lực phòng thủ trước mối đe dọa từ Nga. Estonia đã nhận 6 hệ thống HIMARS vào tháng 4/2025, trong khi Latvia và Lithuania cũng ký thỏa thuận mua HIMARS.

Bối cảnh chính trị và các thỏa thuận quốc tế

Bối cảnh chính trị và các thỏa thuận quốc tế liên quan đến HIMARS cho thấy sự hợp tác quốc tế trong việc hỗ trợ Ukraine và răn đe Nga. Dưới chính quyền của Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã thông qua các kế hoạch cung cấp vũ khí, bao gồm HIMARS, cho Ukraine thông qua các thỏa thuận với NATO.

Kết luận

Tóm lại, HIMARS là hệ thống vũ khí chiến lược, kết hợp tính cơ động, hỏa lực mạnh và độ chính xác cao, đóng vai trò quan trọng trong cuộc xung đột Nga-Ukraine và tăng cường năng lực phòng thủ của các quốc gia NATO giáp Nga. Với khả năng triển khai nhanh chóng và các công nghệ tiên tiến, HIMARS sẽ tiếp tục là một phần quan trọng trong chiến lược quốc phòng của các quốc gia trên thế giới.

Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) đã đưa ra một nhận định đáng chú ý về bộ máy quân sự của Nga, cho rằng nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong động lực phát triển kinh tế của đất nước. Ngành công nghiệp quốc phòng Nga được dự báo sẽ tiếp tục mở rộng, ngay cả sau khi chiến sự ở Ukraine kết thúc. Mặc dù cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine đã bước sang năm thứ tư, sức chiến đấu của Nga vẫn được duy trì mạnh mẽ bất chấp các lệnh trừng phạt sâu rộng của phương Tây đối với chính quyền Tổng thống Vladimir Putin.

Theo báo cáo của CSIS, chi tiêu quốc phòng của Nga dự kiến sẽ đạt mức kỷ lục thời hậu Xô Viết là 6,3% GDP vào năm 2025 và có thể còn tăng cao hơn nữa. Các nhà phân tích của CSIS lưu ý rằng nền kinh tế Nga nhiều khả năng vẫn bền vững trong vài năm tới và họ dự báo Điện Kremlin có thể duy trì nỗ lực chiến đấu trong một cuộc chiến tiêu hao ít nhất cho đến năm 2027. Điều này cho thấy rằng Nga có khả năng tiếp tục duy trì sức mạnh quân sự trong thời gian dài.

Báo cáo của CSIS được đưa ra trong bối cảnh có nhiều dấu hiệu đáng lo ngại đối với kinh tế Nga. Hoạt động sản xuất đã giảm sút trong tháng 6 vừa qua và lĩnh vực việc làm cũng bị ảnh hưởng. Tăng trưởng GDP đã chậm lại còn 1,4% trong quý I, giảm mạnh so với mức 4,5% của quý trước. Tuy nhiên, Nga đã vượt qua khó khăn nhờ vào sự phát triển của tổ hợp công nghiệp-quân sự. Các nhà phân tích của CSIS nhấn mạnh rằng sau khi phải hứng chịu các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt chưa từng có từ phương Tây, Nga đã xoay xở để vượt qua nhiều hạn chế về kinh tế, duy trì doanh thu từ việc bán năng lượng ở mức cao và cân bằng ngân sách, đầu tư vào ngành công nghiệp quân sự và quốc phòng, tăng cường sản xuất vũ khí, trang thiết bị trong nước và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đồng rúp Nga đã tăng trưởng đáng kể trong năm 2025 và tăng 45% so với đồng USD Mỹ trong năm nay. Lãi suất tiền gửi bằng rúp cũng tăng trưởng mạnh mẽ, giúp thu hút người tiết kiệm, đầu tư. Nga đã thiết lập được mạng lưới cơ sở hạ tầng rộng lớn, huy động nỗ lực của cả các tổ chức nhà nước và tư nhân. Điều đó khiến bất kỳ sự giảm thiểu đáng kể nào trong hoạt động quân sự rất khó xảy ra. Trong trường hợp Nga và Ukraine đạt được lệnh ngừng bắn, Moscow vẫn có thể tái thiết và mở rộng lực lượng vũ trang trong thập kỷ tới.

Nga đang chuẩn bị cho một cuộc đối đầu lâu dài với NATO, quyết tâm hiện đại hóa lực lượng và thử thách quyết tâm của phương Tây. Ngoài vũ khí thông thường, Nga đã đẩy mạnh tác chiến hỗn hợp. Hiện nay, Nga đang đặt ra thách thức lớn hơn đối với an ninh châu Âu so với thời điểm đầu năm 2022. Những cải cách quân sự quy mô lớn đang diễn ra báo hiệu rằng Nga có thể đang chuẩn bị cho một cuộc đối đầu với NATO trong tương lai gần.

Hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không Patriot do Mỹ viện trợ cho Ukraine đang gặp phải những thách thức đáng kể trong việc đánh chặn các tên lửa đạn đạo của Nga. Theo thông tin từ tờ Wall Street Journal, trong vài tháng gần đây, radar của hệ thống Patriot đã không thể phát hiện các tên lửa đạn đạo như Iskander-M hoặc Kinzhal. Điều này đã dẫn đến việc lực lượng phòng không Ukraine phải phóng tới 100 tên lửa trong vòng 1,5 đến 2 phút chỉ để đánh chặn một mục tiêu, cho thấy hiệu quả thấp của Patriot trong điều kiện chiến sự hiện nay.

Nguyên nhân của vấn đề này nằm ở sự phát triển của vũ khí Nga. Các tên lửa mới sử dụng quỹ đạo bay phức tạp khiến radar AN/MPQ-53 của Patriot khó phát hiện. Minh chứng cho điều này là các đợt tập kích quy mô lớn của Nga, chẳng hạn như cuộc tấn công vào Kiev ngày 10/7 với hơn 550 máy bay không người lái và tên lửa, bao gồm cả tên lửa đạn đạo. Quân đội Ukraine đã phải sử dụng một lượng lớn tên lửa PAC-3 đắt đỏ, mỗi quả trị giá khoảng 4 triệu USD, để bảo vệ các mục tiêu trọng yếu.

Trong những tuần gần đây, nhiều quan chức Ukraine đã công khai kêu gọi phương Tây cung cấp thêm hệ thống Patriot để bảo vệ bầu trời, đặc biệt là trước nguy cơ mất dần ưu thế phòng không khi kho đạn tên lửa đánh chặn dần cạn kiệt. Patriot vốn đóng vai trò quan trọng đối với năng lực phòng thủ của Ukraine nhằm đối phó với các cuộc không kích dữ dội của Nga. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc đã nắm được những vấn đề mới phát sinh và đang cân nhắc lại việc tiếp tục chuyển giao hệ thống Patriot đến các khu vực giao tranh ác liệt.

Trước tình hình đó, châu Âu đang thúc đẩy một phương án thay thế: hệ thống phòng không SAMP/T do liên doanh Pháp – Italy Eurosam phát triển. Được trang bị radar ARABEL có tầm quét 360 độ và khả năng phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 350km, SAMP/T được cho là phù hợp hơn với các mối đe dọa hiện đại. Hệ thống này chỉ cần 15 người vận hành, trong khi Patriot cần tới 90 người, giúp giảm đáng kể gánh nặng nhân sự.

SAMP/T sử dụng tên lửa Aster 30 có khả năng đánh chặn máy bay, máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo ở cự ly tối đa 120km. Pháp và Italy khẳng định phiên bản nâng cấp SAMP/T NG sẽ có khả năng đối phó cả với tên lửa siêu vượt âm như Kinzhal, dù triển vọng này vẫn bị giới chuyên gia hoài nghi.