Luật An toàn thực phẩm hiện hành đã được triển khai hơn 12 năm, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường thực phẩm ngày càng đa dạng, phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với người tiêu dùng. Bộ Y tế đã chỉ ra rằng một số quy định trong luật hiện hành còn thiếu tính đồng bộ, nhiều nội dung không còn phù hợp với thực tiễn, chưa theo kịp sự phát triển của ngành thực phẩm và xu hướng hội nhập quốc tế.

Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm vẫn còn sự chồng chéo, chưa thống nhất, dẫn đến việc giám sát, kiểm tra chất lượng thực phẩm, đặc biệt là nhóm thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ sung còn nhiều lỗ hổng. Công tác hậu kiểm sau khi cơ sở tự công bố hoặc đăng ký bản công bố sản phẩm chưa thực sự hiệu quả, trong khi tình trạng thực phẩm kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái vẫn diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong xã hội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân.

Hiện tại, vẫn còn thiếu cơ chế thu hồi giấy chứng nhận hoặc tạm dừng cung cấp dịch vụ công đối với các cơ sở vi phạm. Việc phân định trách nhiệm giữa cơ sở sản xuất và đơn vị đứng tên công bố sản phẩm chưa rõ ràng, dễ gây khó khăn trong xử lý vi phạm. Trước yêu cầu cấp thiết, Bộ Y tế đã tổng kết toàn diện việc thực hiện Luật An toàn thực phẩm, chỉ ra bất cập và xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi.

Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) gồm 11 chương, 51 điều, đề cập đầy đủ các nội dung như quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong bảo đảm an toàn thực phẩm; điều kiện sản xuất, kinh doanh; hoạt động nhập khẩu, xuất khẩu; quảng cáo, ghi nhãn; kiểm nghiệm, đánh giá nguy cơ và quản lý rủi ro; thông tin truyền thông và vai trò quản lý nhà nước.

Để hoàn thiện dự thảo luật một cách chặt chẽ và bài bản, Bộ Y tế đã yêu cầu các bộ, ngành trung ương tiếp tục đóng góp ý kiến, đồng thời chỉ đạo sở y tế các tỉnh, thành phố nhanh chóng tham mưu cho UBND cấp tỉnh có văn bản góp ý gửi về Bộ Y tế để kịp tổng hợp, trình Chính phủ và Quốc hội đúng tiến độ. Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 10/2025.

Trong quá trình hoàn thiện, một trong những nội dung trọng tâm được chú ý là làm rõ đầu mối quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền rõ ràng, tăng cường hậu kiểm, kiểm soát chất lượng lưu thông và áp dụng công nghệ thông tin trong truy xuất nguồn gốc, quản lý dữ liệu, đánh giá nguy cơ và cảnh báo rủi ro. Dự thảo cũng đề xuất tăng cường mức xử phạt hành chính, quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh thực phẩm qua mạng, xác định rõ trách nhiệm của từng bộ, ngành trong quá trình tổ chức thực hiện.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, nhiều ý kiến cho rằng cần có hướng dẫn chi tiết, phân loại rõ ràng các hành vi vi phạm để áp dụng mức phạt phù hợp. Những hành vi ít nghiêm trọng không nên bị xử phạt ở mức quá cao nhằm tránh gây áp lực không cần thiết cho các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, hàng quán vỉa hè. Thay vào đó, cần chú trọng đến các hình thức hỗ trợ, hướng dẫn chuyển đổi, nâng cao nhận thức và ý thức tuân thủ quy định pháp luật.

Cùng với đó, việc huy động cộng đồng tham gia giám sát an toàn thực phẩm cũng được xem là giải pháp quan trọng. Các cơ chế như đường dây nóng, tiếp nhận phản ánh từ người dân, khen thưởng người tố giác vi phạm sẽ giúp nâng cao hiệu quả giám sát xã hội và thúc đẩy tính minh bạch trong quản lý thực phẩm.

Thành phố Hồ Chí Minh sẽ tổ chức các lớp tập huấn về công tác đảm bảo an toàn thực phẩm cho cán bộ tại 167 phường, xã và 1 đặc khu của đơn vị hành chính mới, cùng lãnh đạo, nhân viên y tế các trường học từ nay đến ngày 8/8. Thông tin này vừa được đại diện Sở An toàn thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh cho biết vào ngày 16/7.

Theo đó, Sở An toàn thực phẩm đã ban hành kế hoạch tổ chức các lớp tập huấn kiến thức chuyên môn trên địa bàn để triển khai đồng bộ, kịp thời công tác đảm bảo an toàn thực phẩm, đặc biệt trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị hành chính. Từ ngày 15/7 đến ngày 31/7, Sở An toàn thực phẩm sẽ tổ chức tập huấn trực tuyến cho cán bộ phụ trách an toàn thực phẩm tại 167 phường/xã và 1 đặc khu, thông qua nền tảng Zoom phát trực tiếp từ trụ sở của Sở đến 168 điểm cầu tại UBND phường, xã, đặc khu.

Chương trình tập huấn sẽ tập trung vào các nội dung như cập nhật hệ thống văn bản pháp luật về an toàn thực phẩm; hướng dẫn cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo lĩnh vực quản lý; hướng dẫn hồ sơ tự công bố, đăng ký bản công bố và quản lý quảng cáo thực phẩm. Ngoài ra, còn có nội dung về triển khai công tác hậu kiểm, giám sát hội nghị, hội thảo có liên quan đến thực phẩm; thực hiện Đề án truy xuất nguồn gốc, lấy mẫu giám sát mối nguy; hướng dẫn xử lý, phối hợp điều tra ngộ độc thực phẩm; truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng; kỹ năng kiểm tra và xử lý vi phạm hành chính.

Bên cạnh đó, Sở An toàn thực phẩm phối hợp Sở Giáo dục – Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức 7 lớp tập huấn trực tiếp cho lãnh đạo, cán bộ y tế trường học các cấp, trường quốc tế, trung tâm giáo dục thường xuyên và các đơn vị trực thuộc Sở Giáo dục – Đào tạo, với tổng cộng gần 3.500 học viên tham dự, diễn ra từ ngày 17/7 đến ngày 8/8. Các nội dung tập huấn trọng tâm gồm: Thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm cho bếp ăn bán trú; Quản lý hệ thống tự kiểm tra trong nhà trường; Nhận diện các mối nguy an toàn thực phẩm, trách nhiệm và quyền hạn của cơ sở.

Ngoài ra, còn có nội dung về thực hiện truy xuất nguồn gốc và giám sát thực phẩm trong trường học; phối hợp điều tra, xử lý ngộ độc thực phẩm học đường; các hành vi vi phạm và hình thức xử phạt trong lĩnh vực an toàn thực phẩm. Sở An toàn thực phẩm cũng sẽ phối hợp với Trung tâm Quản lý Ký túc xá và Khu đô thị Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức tập huấn riêng cho lực lượng chế biến thực phẩm tại các bếp ăn, căng tin tại đây, nhằm phòng ngừa nguy cơ ngộ độc thực phẩm cho sinh viên nội trú.

Chuỗi hoạt động trên là bước chuẩn bị quan trọng, góp phần xây dựng môi trường thực phẩm an toàn – lành mạnh cho người dân, đặc biệt là học sinh, sinh viên, nhằm đảm bảo mục tiêu không để xảy ra ngộ độc thực phẩm trong năm học mới 2025-2026.