Một vụ cháy tàu chở khách nghiêm trọng đã xảy ra vào ngày 19/09/2023 ngoài khơi đảo Talise, tỉnh Bắc Sulawesi, Indonesia. Tàu KM Barcelona5, khi đó đang trên hành trình trở về thành phố Manado, tỉnh Bắc Sulawesi, đã gặp phải tai nạn đáng tiếc này. Con tàu có tổng cộng 280 hành khách trên board.

Ông Jerry Harmonsina, thư ký Cơ quan Quản lý Thảm họa Khu vực Bắc Sulawesi, đã xác nhận thông tin về vụ cháy tàu. Theo lời ông, vụ cháy đã gây ra sự cố nghiêm trọng, làm 5 người thiệt mạng. Đáng chú ý, trong số những người thiệt mạng có một phụ nữ đang mang thai. Bên cạnh đó, 284 người khác đã được cứu, bao gồm cả hành khách và thuyền viên trên tàu.

Công tác cứu nạn đã được triển khai một cách nhanh chóng và kịp thời. Lực lượng Hải quân, Cơ quan Tìm kiếm Cứu nạn Quốc gia, Lực lượng Bảo vệ Bờ biển và các ngư dân địa phương đã cùng nhau tham gia vào hoạt động cứu hộ. Theo các báo cáo, nhiều hành khách đã chọn cách nhảy xuống biển để thoát khỏi đám cháy khi khói đen đã bao vây toàn bộ con tàu.

Các hình ảnh và cảnh quay về vụ việc đã ghi lại cảnh tượng người trên tàu mặc áo phao và hoảng loạn gọi điện thoại cầu cứu. Cảnh tượng này thể hiện sự nguy cấp và hỗn loạn trong giây phút sinh tử của những người trên tàu.

Trong nỗ lực thu hẹp khoảng cách chăm sóc sức khỏe tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là đối với nhóm phụ nữ mang thai và bà mẹ nuôi con nhỏ, mô hình y tế lưu động và tư vấn dinh dưỡng cộng đồng đã được triển khai rộng rãi. Tại nhiều xã vùng sâu vùng xa, việc tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản, đặc biệt là chăm sóc dinh dưỡng cho phụ nữ và trẻ em, vẫn còn nhiều rào cản do khoảng cách địa lý, thiếu nhân lực, phương tiện và rào cản ngôn ngữ.

Trước những thách thức này, mô hình y tế lưu động và tư vấn dinh dưỡng tại chỗ – ngay tại thôn bản – đã được triển khai nhằm đưa dịch vụ y tế đến gần hơn với người dân. Thay vì chỉ tập trung tại trạm y tế xã, nhiều địa phương đã tổ chức các đội y tế cơ động, phối hợp cùng cán bộ y tế thôn bản để cung cấp viên sắt, hướng dẫn thực hành bữa ăn dinh dưỡng, cân đo đánh giá thể trạng định kỳ và tư vấn chăm sóc thai sản tận nơi cho các bà mẹ.

Mô hình này không chỉ giúp phụ nữ dân tộc thiểu số được tiếp cận dịch vụ y tế đầy đủ hơn mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về dinh dưỡng – điều vốn còn rất hạn chế tại nhiều vùng. Theo TS.BS Huỳnh Nam Phương, Trưởng Phòng Quản lý khoa học – Viện Dinh dưỡng, ngành Y tế và chính quyền địa phương đã và đang triển khai nhiều hoạt động nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc dinh dưỡng cho phụ nữ và trẻ em vùng dân tộc thiểu số.

Các hoạt động này gồm bổ sung viên sắt/axit folic định kỳ hoặc viên đa vi chất cho phụ nữ mang thai và sau sinh tại tuyến xã, tư vấn dinh dưỡng, chăm sóc thai kỳ, nuôi con bằng sữa mẹ thông qua mạng lưới cán bộ y tế thôn bản. Mô hình chăm sóc dinh dưỡng trong 1000 ngày đầu đời được áp dụng tại nhiều xã vùng III trong khuôn khổ của Dự án 7 Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo mô hình chuẩn.

Đến năm 2025, sau 3 năm triển khai, đã có 687 xã có mô hình đạt chuẩn trên tổng số 1354 xã vùng III toàn quốc. Một số địa phương còn phối hợp với tổ chức quốc tế như Tầm nhìn thế giới, Save the Children thực hiện mô hình ‘Câu lạc bộ dinh dưỡng’, hỗ trợ thay đổi hành vi tích cực.

Tuy nhiên, việc triển khai vẫn gặp không ít khó khăn về nguồn lực, nhận thức cộng đồng và tính bền vững. Vì vậy, rất cần sự hỗ trợ liên ngành và đầu tư lâu dài để đảm bảo hiệu quả. Cán bộ y tế thôn bản giữ vai trò nòng cốt trong mô hình này, họ là người đồng bào, hiểu ngôn ngữ, nếp sống và tập quán nên dễ dàng truyền đạt kiến thức dinh dưỡng và tư vấn sức khỏe một cách gần gũi, hiệu quả hơn.

Bên cạnh các dịch vụ y tế trực tiếp, một trong những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả chăm sóc dinh dưỡng là truyền thông thay đổi hành vi. Nhiều bà mẹ người dân tộc thiểu số vẫn duy trì thói quen ăn uống đơn điệu, kiêng khem sai cách trong thai kỳ hoặc sau sinh, cho con ăn dặm sớm, dẫn đến thiếu vi chất nghiêm trọng.

Do đó, việc lồng ghép truyền thông về dinh dưỡng vào sinh hoạt cộng đồng là cách làm đang được một số tỉnh vùng cao triển khai hiệu quả. Chẳng hạn, tại các buổi họp bản, hội phụ nữ hoặc phiên chợ vùng cao, cán bộ y tế có thể phát tài liệu hướng dẫn, kể chuyện dinh dưỡng bằng tiếng dân tộc, tổ chức trò chơi kiến thức để giúp người dân dễ nhớ, dễ làm theo.

Dù còn nhiều thách thức, mô hình y tế lưu động và tư vấn dinh dưỡng tại bản đang chứng minh tính phù hợp với địa bàn vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn. Việc đầu tư thêm nguồn lực, trang thiết bị di động và chính sách hỗ trợ cho cán bộ y tế thôn bản sẽ là yếu tố then chốt để mô hình này lan rộng, tạo nền tảng vững chắc cho chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em vùng dân tộc thiểu số.

Chị Linh, 35 tuổi, đã trải qua 8 năm hiếm muộn do tinh trùng dị dạng của chồng. Sau khi thực hiện phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (IVF Tâm Anh TP.HCM), chị Linh đã đậu thai và hạ sinh con gái khỏe mạnh nặng hơn 3kg vào giữa tháng 7.

Chị Linh từng phẫu thuật bóc u buồng trứng bên trái vào năm 15 tuổi. Khi kết hôn, chị mong con nhưng 5 năm không có tin vui. Khám ở 2 bệnh viện, chị được chẩn đoán dự trữ buồng trứng giảm nhẹ so với chỉ số trung bình ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, chồng bị tinh trùng yếu và dị dạng.

Sau đó, vợ chồng chị Linh không điều trị và tiếp tục chờ đợi, nhưng thêm 3 năm không có tin vui. Tháng 2/2024, họ đến khám tại IVF Tâm Anh TP.HCM. Chồng chị Linh được xét nghiệm tinh dịch đồ, ghi nhận tỷ lệ tinh trùng dị dạng không có phần đầu acrosome lên đến 100%. Đây là một túi nhỏ, nằm ở phần đầu của tinh trùng, chứa các enzyme phân giải protein; thiếu phần này khiến tinh trùng không thể phá vỡ lớp màng bảo vệ của trứng dẫn đến không thể thụ thai tự nhiên.

Với tình trạng của vợ chồng chị Linh, nếu áp dụng phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI), tỷ lệ thành công càng thấp hơn so với mức trung bình. Vợ chồng chị quyết định thụ tinh ống nghiệm để có con.

Chị Linh được dùng thuốc kích thích buồng trứng với phác đồ phù hợp. Bác sĩ chọc hút thu được 6 noãn (trứng) trưởng thành, thụ tinh trong ống nghiệm thu được 3 phôi ngày 5 chất lượng tốt. Các bác sĩ xây dựng phác đồ chuẩn bị niêm mạc tử cung đủ điều kiện, chuyển phôi giúp chị Linh đậu thai và hạ sinh con gái khỏe mạnh.

Theo ThS.BS.CKII Dương Quang Huy, Trưởng Đơn vị Nam học, Trung tâm IVF Tâm Anh TP.HCM, tinh trùng dị dạng là hiện tượng khá phổ biến ở nam giới. Trong mẫu tinh dịch sau xuất tinh của nam giới khỏe mạnh thường có một tỷ lệ tinh trùng dị dạng nhất định. Thông thường tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường từ 4-10% vẫn có khả năng thụ thai. Trường hợp tinh trùng dị dạng vượt ngưỡng 96% có thể ảnh hưởng khả năng sinh sản và cần điều trị hỗ trợ sinh sản.

Tình trạng này do nhiều nguyên nhân như nam giới suy giảm hormone sinh dục (testosterone) dẫn đến hoạt động sản xuất tinh trùng bị trục trặc, gây bất thường trong tế bào tinh trùng. Nam giới thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nhiệt độ cao, kim loại nặng, chất độc hại (thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu,…) có thể khiến tinh binh bị biến đổi hình thái.

Trường hợp mắc các bệnh lý sinh dục nam, viêm nhiễm… cũng có thể dẫn đến tinh trùng dị dạng. Ngoài ra, việc ăn uống thiếu dưỡng chất, lối sống thiếu khoa học, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và các chất kích thích… cũng gây ảnh hưởng xấu đến quá trình sản xuất tinh trùng và nội tiết tố nam.

Bác sĩ Huy khuyến cáo, nam giới nên chủ động khám sức khỏe sinh sản định kỳ. Trường hợp chưa kết hôn nhưng thường xuyên làm việc trong môi trường tiếp xúc với hóa chất độc hại, tia xạ, hoặc có các bất thường ở hệ thống cơ quan sinh sản nên trữ đông tinh trùng bảo tồn khả năng sinh sản. Vợ chồng kết hôn, quan hệ tình dục đều đặn nhưng một năm không có thai nên đến khám và điều trị sớm giúp sớm có con và tiết kiệm chi phí.

Giloy, một loại thảo dược được biết đến với tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, đang ngày càng trở nên phổ biến trong cộng đồng chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng giloy một cách không kiểm soát có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng phụ đáng chú ý khi sử dụng giloy, được chia sẻ bởi bác sĩ Amitabh Parti, Giám đốc Khoa Nội tại Bệnh viện Fortis, Gurgaon.

Một trong những tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng giloy là táo bón. Mặc dù giloy có công dụng hỗ trợ tiêu hóa, nhưng nếu sử dụng quá liều, một số người có thể gặp tình trạng táo bón. Khi nhận thấy những thay đổi bất thường trong nhu động ruột, người dùng nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến của bác sĩ để được hướng dẫn phù hợp.

Giloy cũng có khả năng kiểm soát đường huyết tự nhiên, đặc biệt hữu ích với những người mắc bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, nếu kết hợp giloy cùng các loại thuốc điều trị tiểu đường, có thể khiến lượng đường trong máu giảm mạnh, gây nguy hiểm đến sức khỏe. Do đó, người dùng cần phải thận trọng và theo dõi chặt chẽ mức đường huyết khi sử dụng giloy để tránh các biến chứng không mong muốn.

Một vấn đề khác cần lưu ý khi sử dụng giloy là khả năng kích hoạt bệnh tự miễn. Giloy là một loại thảo dược tăng cường miễn dịch, có thể kích thích hoạt động của hệ miễn dịch quá mức. Điều này đặc biệt nguy hiểm với những người mắc các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hoặc viêm khớp dạng thấp, vì có thể làm bệnh trở nặng. Người có tiền sử bệnh tự miễn nên cẩn trọng hoặc tránh dùng giloy để không làm tình trạng bệnh xấu đi.

Cuối cùng, giloy không được coi là an toàn với phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú. Hiện chưa có đủ bằng chứng y học khẳng định giloy an toàn cho những đối tượng này. Các chuyên gia khuyến cáo những người này nên tránh sử dụng giloy để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Tóm lại, mặc dù giloy có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng việc sử dụng nó một cách thiếu kiểm soát có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Người dùng cần phải thận trọng, hiểu rõ về các tác dụng phụ có thể xảy ra và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng giloy để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mình. Mọi thông tin về sức khỏe và y tế có thể được tìm thấy trên trang web của Bệnh viện Fortis.

Trong mùa hè năm nay, nhiều bệnh truyền nhiễm có nguy cơ bùng phát mạnh mẽ, đặc biệt là các bệnh như sốt xuất huyết, tay chân miệng, tiêu chảy, viêm màng não, cúm A,… Các chuyên gia y tế đang cảnh báo rằng nhóm trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước sự lây lan của các dịch bệnh mùa hè.

Để giúp người dân hiểu rõ hơn về các nguy cơ và biện pháp phòng ngừa, Báo Sức khỏe & Đời sống đã phối hợp với Văn phòng Bộ Y tế tổ chức một chương trình truyền hình trực tuyến. Chương trình có chủ đề ‘Nguy cơ sốt xuất huyết, tay chân miệng và các dịch bệnh mùa hè ở trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai’. Sự kiện này thu hút sự tham gia của hai chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực y tế: PGS.TS.BS Phạm Quang Thái – Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương và TS.BS Vũ Quốc Đạt – Khoa Bệnh Nhiệt đới và Can thiệp giảm hại – Đại học Y Hà Nội.

Chương trình truyền hình trực tuyến này sẽ được phát trực tiếp trên Báo điện tử Sức khỏe & Đời sống, kênh Youtube, Fanpage và Tiktok của Báo Sức khỏe & Đời sống vào lúc 10h00 Thứ sáu ngày 18/7/2025. Người xem có thể gửi câu hỏi về tòa soạn qua email [email protected] hoặc gọi điện thoại theo số 0961378926 để đặt câu hỏi trực tiếp với các chuyên gia trong thời gian diễn ra chương trình.