Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu hàng đầu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết để đối mặt với những thách thức này.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng. Theo ông, có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng. Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn. Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu. Bằng cách tạo ra một không gian an toàn và cởi mở, phụ huynh có thể giúp trẻ cảm thấy thoải mái khi chia sẻ những vấn đề của mình.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển kỹ năng mà còn tạo ra mối quan hệ gắn kết giữa phụ huynh và con cái.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ. Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình. Bằng cách kết hợp giữa giáo dục và hỗ trợ tâm lý, phụ huynh có thể giúp trẻ xây dựng một tương lai an toàn và vững chắc trong thời đại số hóa.

Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao vừa phát đi cảnh báo về tình trạng lừa đảo mạo danh doanh nghiệp, khách sạn để chiếm đoạt tài sản trong mùa du lịch hè 2025. Khi nhu cầu tìm kiếm vé máy bay, combo du lịch, khách sạn và khu nghỉ dưỡng tăng cao, các đối tượng lừa đảo đã gia tăng hoạt động, mạo danh các doanh nghiệp lữ hành, khu du lịch hoặc cơ sở lưu trú để đăng tải thông tin nhận đặt tour, đặt phòng nhằm chiếm đoạt tài sản của người dân.

Các đối tượng thường giả mạo doanh nghiệp lữ hành, cơ sở lưu trú, khách sạn, khu nghỉ dưỡng để quảng cáo những chương trình du lịch hấp dẫn, đánh vào tâm lý người tiêu dùng. Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao khuyến nghị người dân cần hết sức thận trọng khi tìm kiếm tour du lịch hoặc đặt phòng khách sạn thông qua mạng xã hội.

Người dân nên kiểm tra kỹ tính minh bạch của trang, lịch sử đổi tên, và quốc gia của quản trị viên. Nếu phát hiện tài khoản mới được tạo lập hoặc vừa đổi tên, cần nâng cao cảnh giác và kiểm tra thông tin kỹ lưỡng từ nhiều nguồn đáng tin cậy khác nhau để tránh rơi vào bẫy của kẻ gian. Các đối tượng lừa đảo thường thuê dịch vụ cấp tích xanh Facebook hoặc mua lại những tài khoản Facebook đã có tích xanh, sau đó đổi tên thành các khu du lịch, khách sạn, khu nghỉ dưỡng hoặc doanh nghiệp lữ hành uy tín nhằm tạo dựng lòng tin cho người dùng.

Chúng thường đưa ra những chương trình du lịch hấp dẫn, quảng cáo quỹ vé, quỹ phòng còn nhiều với mức giá tương đồng với các cơ sở chính thống để tránh gây nghi ngờ. Bộ Công an đã đưa ra khuyến cáo quan trọng nhằm giúp người dân phòng tránh các chiêu trò lừa đảo trực tuyến, đặc biệt trong bối cảnh du lịch phát triển.

Người dân cần hết sức cẩn trọng và kiểm tra kỹ lưỡng thông tin từ các tài khoản mạng xã hội quảng cáo combo du lịch, phòng nghỉ khách sạn hay khu nghỉ dưỡng. Hãy luôn đối chiếu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm Facebook, TikTok, cũng như website chính thống của doanh nghiệp hoặc cơ sở lưu trú.

Một dấu hiệu quan trọng để nhận biết tài khoản giả mạo là tính minh bạch. Hầu hết các tài khoản lừa đảo thường mới được tạo lập hoặc vừa đổi tên và chỉ đăng tải các bài quảng cáo trong thời gian ngắn. Người dân có thể dễ dàng kiểm tra lịch sử này và tuyệt đối không nên giao dịch với những tài khoản có dấu hiệu đáng ngờ.

Sau khi đã thực hiện đặt cọc, việc cần làm là kiểm tra lại thông tin về mã đặt phòng một cách cụ thể. Hãy liên hệ trực tiếp qua số điện thoại chính thống của các hãng hàng không, cơ sở lưu trú hoặc khu nghỉ dưỡng để xác minh mã của mình và đánh giá mức độ uy tín của đại lý đặt vé, đặt phòng trước khi tiến hành thanh toán toàn bộ số tiền. Để biết thêm thông tin, người dân có thể truy cập trang web chính thức của Bộ Công an hoặc liên hệ với cơ quan chức năng để được hỗ trợ.

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, đã đưa ra cảnh báo về việc học sinh, sinh viên trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo ông Hiếu, tâm lý của học sinh, sinh viên là sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế. Khi đối mặt với một người xưng công an, các em dễ hoảng loạn và làm theo yêu cầu của kẻ xấu.

Từ khoảng một tháng trở lại đây, đã có nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’. Thượng tá Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn.

Cũng theo vị chuyên gia, các đối tượng thường dùng các thủ đoạn như yêu cầu nạn nhân tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi. Một số trường hợp, các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội. Bên cạnh đó, Thượng tá Hiếu chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm…

Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên.

Luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.

Từ góc độ của mình, luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học.

Công an xã Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh, vừa phối hợp với các cơ quan chức năng thành công ngăn chặn một vụ lừa đảo tinh vi với thủ đoạn giả danh công an, dàn cảnh “bắt cóc, tống tiền online”. Sự việc đã được ngăn chặn kịp thời, bảo vệ an toàn cho một thiếu niên và tránh thiệt hại tài sản lên tới hàng trăm triệu đồng cho người dân.

Vào ngày 26-7, anh Đ.V.T, trú tại tỉnh Lâm Đồng, đã trình báo với Công an xã Thạch Hà về việc con trai anh, cháu Đ.M.N, bị một nhóm người lạ gọi điện thông báo đang bị bắt cóc và yêu cầu gia đình chuyển khoản 250 triệu đồng để chuộc người. Trước đó, anh T. và cháu N. cùng gia đình vừa từ tỉnh Đắk Nông về quê tại xã Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh chơi.

Công an xã Thạch Hà đã nhanh chóng vào cuộc, trấn an gia đình và ngăn chặn việc chuyển tiền. Cơ quan chức năng đã phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự và Công an các xã, phường trên địa bàn tiến hành xác minh. Sau hơn một giờ, lực lượng chức năng đã xác định và tìm thấy cháu N. tại một khách sạn trên địa bàn phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh.

Bước đầu, cháu N. cho biết đã bị một nhóm đối tượng gọi điện, tự xưng là Công an và cáo buộc cháu liên quan đến đường dây rửa tiền. Các đối tượng yêu cầu cháu giữ bí mật, không thông báo với ai, thuê phòng khách sạn để ‘hợp tác điều tra’ và cung cấp thông tin người thân. Cháu N. đã làm theo mọi hướng dẫn của nhóm đối tượng mà không hay biết mình đang là nạn nhân của một vụ lừa đảo tinh vi.

Công an xã Thạch Hà đã kịp thời ngăn chặn vụ lừa đảo, bảo vệ an toàn cho cháu N. và ngăn chặn thiệt hại tài sản cho gia đình. Sự việc này một lần nữa cảnh báo người dân về những thủ đoạn lừa đảo tinh vi qua điện thoại và mạng internet. Đồng thời, cũng thể hiện sự chủ động và hiệu quả của cơ quan công an trong việc phát hiện và ngăn chặn các hành vi lừa đảo, đảm bảo an toàn cho người dân.

Công an xã Thạch Hà khuyến cáo người dân cần cảnh giác khi nhận được các cuộc gọi lạ, không cung cấp thông tin cá nhân hoặc thực hiện các yêu cầu chuyển tiền khi chưa xác định được danh tính và mục đích của người gọi. Trong trường hợp nghi ngờ, người dân nên liên hệ ngay với cơ quan công an gần nhất để được hỗ trợ và bảo vệ.

Thời gian gần đây, các đối tượng xấu đã lợi dụng quá trình sắp xếp tổ chức hành chính và vận hành chính quyền địa phương hai cấp để thực hiện các hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản và xuyên tạc chính sách. Những thủ đoạn lừa đảo tinh vi này nhắm vào tâm lý bỡ ngỡ và lo sợ mất quyền lợi của người dân, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội.

Một trong những thủ đoạn phổ biến mà các đối tượng xấu sử dụng là giả danh cảnh sát khu vực, cán bộ hộ tịch của xã/phường mới, gọi điện từ số di động hoặc tổng đài ảo, thông báo về thay đổi bộ máy hành chính và yêu cầu người dân cập nhật thông tin. Đối tượng thường gửi đường dẫn hoặc ứng dụng VNeID, dịch vụ công giả mạo có chứa mã độc để chiếm quyền điều khiển thiết bị, đánh cắp dữ liệu cá nhân và tiền trong tài khoản ngân hàng. Người dân cần đặc biệt lưu ý và không thực hiện các yêu cầu này để đảm bảo an toàn cho thông tin cá nhân và tài sản của mình.

Ngoài ra, tình trạng giả danh cán bộ thuế cũng xuất hiện, dẫn dụ người dân cung cấp thông tin để “cập nhật dữ liệu” sau hợp nhất hành chính. Cục Thuế khẳng định không yêu cầu tổ chức, doanh nghiệp hay hộ kinh doanh nộp căn cước công dân, giấy phép đăng ký kinh doanh hoặc giấy chứng nhận đăng ký thuế để cập nhật thông tin. Người dân cần tỉnh táo và không cung cấp thông tin nhạy cảm khi chưa xác minh rõ danh tính và mục đích của việc yêu cầu thông tin.

Bên cạnh đó, các đối tượng xấu còn giả danh nhân viên Điện lực để yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin cá nhân nhằm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Ngay khi phát hiện thủ đoạn này, ngành Điện lực đã khuyến cáo người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân hoặc truy cập đường link lạ qua điện thoại, tin nhắn. Người dân cần cảnh giác và chỉ cung cấp thông tin khi đã xác minh rõ danh tính và mục đích của việc yêu cầu thông tin.

Về mặt chính trị, việc sáp nhập các đơn vị hành chính là chủ trương chiến lược của Đảng và Nhà nước nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý và tạo nền tảng phát triển bền vững cho địa phương và đất nước. Tuy nhiên, trên nhiều trang mạng thù địch và của các phần tử cơ hội, phản động xuất hiện nhiều bài viết, luận điệu xuyên tạc, kích động dư luận. Các thế lực thù địch không ngừng công kích nền tảng tư tưởng của Đảng, xuyên tạc chủ trương tinh gọn bộ máy, nhằm chia rẽ nội bộ và phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân.

Để công tác tinh gọn bộ máy đạt hiệu quả tối ưu, chính quyền địa phương hai cấp hoạt động hiệu lực, việc định hướng thông tin và phản bác các luận điệu xuyên tạc của thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị là nhiệm vụ trọng tâm. Người dân cần có thông tin chính xác và đầy đủ về chủ trương này để không bị ảnh hưởng bởi những thông tin sai lệch và xuyên tạc.

Mỗi người dân cần tỉnh táo nhận diện và chủ động đấu tranh phòng, chống các hoạt động lừa đảo và xuyên tạc chính sách. Tuyệt đối không chia sẻ thông tin xấu độc, sai sự thật hoặc chưa được kiểm chứng, đặc biệt là những nội dung từ các đối tượng lợi dụng danh nghĩa “phản biện” hay “dân chủ” để chống phá Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Việc tỉnh táo nhận diện và chủ động đấu tranh sẽ giúp người dân tránh được các hoạt động lừa đảo và xuyên tạc chính sách, đồng thời đóng góp vào sự thành công của chủ trương tinh gọn bộ máy và xây dựng một xã hội an toàn và phát triển.