Nghề làm quạt truyền thống tại làng Chàng Sơn, Thạch Thất, Hà Nội đã tồn tại hàng trăm năm, tạo ra những sản phẩm thủ công tinh xảo không chỉ phục vụ nhu cầu làm mát mà còn mang đậm giá trị nghệ thuật. Những chiếc quạt này được tạo ra bằng sự kết hợp giữa đôi tay khéo léo của nghệ nhân và sự hỗ trợ của máy móc hiện đại.

Nghệ nhân Nguyễn Quang Hồng, người đã được gia đình truyền lại nghề làm quạt giấy từ 50 năm trước, chia sẻ về quá trình làm ra một chiếc quạt. Từ cắt, ngâm tre, chẻ nan, dán nan, đến gập quạt, mỗi bước đều đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Quá trình này không chỉ đòi hỏi kỹ thuật cao mà còn cần sự tận tâm và yêu nghề.

Trước đây, việc làm quạt chủ yếu dựa vào phương pháp thủ công truyền thống, khiến cho sản phẩm có hạn chế về thiết kế và đa dạng. Tuy nhiên, nhận thấy xu hướng mới, nghệ nhân Hồng đã quyết định đầu tư vào máy móc hiện đại, như máy in kỹ thuật số và máy cắt laser, để tạo ra những chiếc quạt tinh xảo và đa dạng hơn. Sự hỗ trợ của máy móc hiện đại đã giúp nghệ nhân Hồng mở rộng khả năng sáng tạo và sản xuất.

Không chỉ còn là dụng cụ làm mát, quạt giờ đây còn là vật trang trí, quà lưu niệm. Sự phát triển của mạng xã hội đã giúp nghề làm quạt lan tỏa rộng rãi, thu hút sự quan tâm của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ.

Con trai út của nghệ nhân Hồng, Long, người vừa tốt nghiệp đại học chuyên ngành kinh tế, đã quyết định trở về làng nghề để kế thừa và phát triển nghề làm quạt truyền thống của gia đình. Long đã cùng hai người bạn cùng quê mở trang TikTok để quảng bá sản phẩm truyền thống và kể những câu chuyện về làng nghề. Trang mạng xã hội không chỉ giúp họ giới thiệu sản phẩm mà còn là cầu nối để đẩy làn sóng tìm hiểu và yêu thích văn hóa Việt Nam.

Hiệu quả của trang mạng xã hội đã giúp xưởng quạt của Long có thêm nhiều khách hàng mới. Những chiếc quạt của xưởng không chỉ được đặt hàng trong nước mà còn xuất hiện ở đảo Hawaii, Hoa Kỳ. Long hy vọng rằng, với sự hỗ trợ của công nghệ và mạng xã hội, nghề làm quạt truyền thống sẽ tiếp tục được giữ gìn và phát triển, giúp gió quạt Chàng Sơn bay xa hơn nữa trên thế giới.

Nghề làm gốm truyền thống của người M’nông Rlăm tại buôn Dơng Bắk, xã Liên Sơn, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk, đã tồn tại bền bỉ qua nhiều thế hệ với kỹ thuật ‘nuôi đất’, ‘trích đất’ và nung lộ thiên độc đáo. Gốm của người M’nông Rlăm được biết đến với đặc trưng không sử dụng bàn xoay, không lò nung, không khuôn đúc, tạo nên một sản phẩm thủ công đặc sắc.

Quá trình làm gốm bắt đầu từ việc ‘nuôi đất’, tức là ủ đất sét lấy từ bờ sông Krông Ana để giữ ẩm và bảo tồn chất đất. Sau đó, người thợ sẽ ‘trích đất’ – lấy một lượng đất vừa đủ để tạo nên một sản phẩm, được xem như một nghi thức tâm linh. Gốm M’nông Rlăm được tạo dáng hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay. Người thợ di chuyển xung quanh sản phẩm trong quá trình nặn, tương đồng với cách làm gốm của người Chăm. Sản phẩm sau khi tạo hình được đánh bóng bằng đá, khắc họa tiết bằng que tre, sau đó phơi khô tự nhiên rồi nung trong lửa khoảng 30 phút với nhiên liệu vỏ trấu và mùn cưa.

Gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào cuối năm 2024. Sự công nhận này đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hành trình gìn giữ và phục hồi một làng nghề truyền thống đặc sắc của Tây Nguyên. Tuy nhiên, việc gìn giữ nghề gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự mai một về nhân lực, nguyên liệu khan hiếm, và khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm.

Chính quyền địa phương đã triển khai một số đề án bảo tồn và phát triển làng nghề gốm truyền thống, đặt hàng sản phẩm gốm từ nghệ nhân địa phương, tổ chức các lớp truyền dạy nghề, và giới thiệu sản phẩm đến các đơn vị lữ hành. Gốm thủ công của buôn Dơng Bắk đã được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3 sao cấp tỉnh, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng hơn.

Du lịch cộng đồng đã mang đến hy vọng mới cho nghề làm gốm của người M’nông tại buôn Dơng Bắk. Các tour du lịch trải nghiệm đã về đến Yang Tao, tạo điều kiện cho nghệ nhân địa phương trình diễn kỹ thuật làm gốm cổ. Du khách khi đến thăm làng gốm không chỉ được tìm hiểu quy trình thủ công, mà còn có thể trực tiếp tham gia tạo hình, trang trí sản phẩm và mang về làm kỷ niệm. Những hoạt động này bước đầu giúp gốm Yang Tao có thêm cơ hội được hồi sinh, đồng thời trở thành điểm nhấn văn hóa trong phát triển du lịch bền vững tại khu vực Tây Nguyên.

Trước những nỗ lực bảo tồn và phát triển làng nghề gốm truyền thống, người dân buôn Dơng Bắk hy vọng nghề làm gốm của người M’nông Rlăm sẽ tiếp tục tồn tại và phát triển, trở thành một biểu tượng văn hóa đặc sắc của tỉnh Đắk Lắk nói riêng và Tây Nguyên nói chung.

Chiếc thúng chai, một biểu tượng văn hóa đặc trưng của ngư dân miền duyên hải, đã tồn tại trong thời gian dài như một phần không thể thiếu trong cuộc sống của họ. Không chỉ đơn thuần là một công cụ đánh bắt hải sản, chiếc thúng chai còn là minh chứng cho sự khéo léo và sáng tạo của những người thợ lành nghề tại làng Phú Mỹ, xã Tuy Hòa Bắc.

Với đôi bàn tay khéo léo và kinh nghiệm truyền lại từ đời này qua đời khác, những người thợ đã tạo ra những chiếc thúng chai từ những nan tre và dầu chai. Quá trình tạo ra một chiếc thúng chai không chỉ đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ mà còn thể hiện trình độ thủ công tinh xảo của người Việt. Mỗi chiếc thúng chai đều là một tác phẩm nghệ thuật, không chỉ đáp ứng nhu cầu đánh bắt mà còn mang đến niềm tự hào về văn hóa và truyền thống.

Chiếc thúng chai đã gắn bó mật thiết với cuộc sống của ngư dân, không chỉ là công cụ lao động mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa và tín ngưỡng của họ. Trong nhiều thế hệ, chiếc thúng chai đã trở thành một biểu tượng của sự bền bỉ, kiên cường và sáng tạo của người dân làng Phú Mỹ. Họ không chỉ sử dụng thúng chai như một công cụ đánh bắt mà còn như một phần của các nghi lễ và phong tục truyền thống.

Hiện nay, khi công nghệ hiện đại đã du nhập vào lĩnh vực đánh bắt hải sản, chiếc thúng chai vẫn giữ được giá trị truyền thống và được tiếp tục sử dụng rộng rãi. Sự tồn tại của nghề thủ công truyền thống này không chỉ là niềm tự hào của người dân làng Phú Mỹ mà còn là niềm vui chung của cả cộng đồng. Việc tiếp tục sử dụng và bảo tồn chiếc thúng chai không chỉ giúp giữ gìn văn hóa và truyền thống mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành nghề thủ công truyền thống.

Thông qua chiếc thúng chai, chúng ta có thể thấy rõ hơn sự khéo léo và sáng tạo của người thợ làng Phú Mỹ, cũng như sự gắn kết mật thiết giữa con người và biển cả. Sự tồn tại và phát triển của nghề thủ công này là minh chứng cho việc giữ gìn và phát huy di sản văn hóa, đảm bảo cho các thế hệ sau này vẫn có thể tiếp tục kế thừa và phát triển những giá trị truyền thống quý báu này. …

Ở tỉnh Hưng Yên, làng Dụ Đại thuộc xã Quỳnh An vẫn tiếp tục duy trì và phát triển nghề làm bánh đa truyền thống, một nghề đã gắn bó mật thiết với cuộc sống người dân nơi đây hàng trăm năm qua. Với khoảng 100km từ thủ đô Hà Nội, làng Dụ Đại mang đến một bức tranh làng quê Bắc Bộ thuần Việt yên bình, nơi mà cuộc sống của người dân gắn liền với những ruộng lúa xanh mướt và nghề thủ công truyền thống.

Bên cạnh việc trồng lúa, người dân Dụ Đại còn tạo ra những sản phẩm bánh đa chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài tỉnh. Làng nghề Dụ Đại chuyên sản xuất hai loại bánh đa chính, đó là bánh đa trắng và nâu gạch – một phần quan trọng không thể thiếu trong ẩm thực địa phương, đặc biệt là trong bát canh cá Quỳnh Côi nổi tiếng.

Để tạo nên những sợi bánh đa thơm ngon và giữ được độ giòn, dai, đậm đà, người dân nơi đây đã rất kỹ lưỡng trong quá trình sản xuất, ngay từ khâu chọn nguyên liệu. Theo kinh nghiệm của các nghệ nhân và chủ cơ sở sản xuất, bí quyết để tạo nên thương hiệu bánh đa Dụ Đại nằm ở cách chọn gạo ngon và kỹ thuật xay bột cũng như tráng bánh ở độ chín phù hợp.

Sau khi tráng xong, bánh đa được xếp lên phên tre và phơi khắp các con đường, ngõ xóm trong làng. Cảnh tượng những phên bánh đa được phơi nghiêng dựa vào những bức tường đã tạo nên một hình ảnh bình yên và đặc trưng của làng nghề này. Ông Nam, một người dân của làng Dụ Đại, chia sẻ rằng gia đình ông đã làm bánh đa trong nhiều chục năm qua và đây là một công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn và vất vả.

Để bánh đa có được độ ngon đặc trưng, gia đình ông cũng như các hộ khác trong làng thường phơi bánh đa tự nhiên khi thời tiết có nắng. nghề làm bánh đa không chỉ là cách để người dân lưu giữ hương vị và tinh hoa của truyền thống mà còn là nguồn thu nhập ổn định. Bằng việc nắm giữ bí quyết của làng nghề và áp dụng công nghệ, máy móc hiện đại vào sản xuất, người dân Dụ Đại đã giúp cho làng nghề này có thêm sức sống và vươn mình để hội nhập.

Hiện nay, làng Dụ Đại có khoảng 100 hộ sản xuất bánh đa, với mỗi ngày trung bình các cơ sở sản xuất lớn cung cấp ra thị trường khoảng 30 tấn bánh thành phẩm. Sự phát triển của làng nghề không chỉ góp phần vào việc bảo tồn các giá trị truyền thống mà còn nâng cao đời sống của người dân địa phương. Từ đó, làng Dụ Đại tiếp tục là một điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn khám phá và trải nghiệm văn hóa truyền thống của Việt Nam.