Chuyển đổi số trong khu vực công đang ngày càng trở thành một trụ cột chiến lược quan trọng trong tiến trình cải cách thể chế quốc gia. Ứng dụng công nghệ số vào khu vực công không chỉ giúp tối ưu hóa hoạt động của các cơ quan Nhà nước mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận dịch vụ công nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Được tổ chức bởi Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam, Diễn đàn ‘Chuyển đổi số khu vực công – Tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội’ là nơi tập trung thảo luận về việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực công. Tại diễn đàn, các chuyên gia hàng đầu đã khẳng định rằng chuyển đổi số trong doanh nghiệp Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động, cải thiện năng lực cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số cũng đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là về cơ sở hạ tầng công nghệ và nguồn lực. Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt IVM – Nguyễn Hữu Thái Hòa, cho rằng phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn nhiều lạc hậu, ngân sách dành cho chuyển đổi số thường bị giới hạn, và việc triển khai hạ tầng như trung tâm dữ liệu, mạng lưới 5G, hoặc phần mềm quản lý đòi hỏi chi phí lớn. Ngoài ra, khu vực công thường gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân tài công nghệ do mức lương không cạnh tranh so với khu vực tư nhân.

Chuyển đổi số cũng mở ra cơ hội lớn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng dịch vụ công của đất nước. Các công cụ như hệ thống quản lý văn bản điện tử, chữ ký số, hoặc quy trình phê duyệt trực tuyến giúp giảm thời gian xử lý công việc, cho phép người dân nộp hồ sơ mà không cần đến cơ quan hành chính. Việc thực hiện chuyển đổi số để cải thiện chất lượng dịch vụ công trực tuyến và cung cấp các dịch vụ công ở mức độ 3 và 4 sẽ giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện các thủ tục hành chính mọi lúc, mọi nơi.

Từ đăng ký kinh doanh, cấp giấy phép xây dựng, đến nộp thuế trực tuyến, tiến trình tiếp theo của chuyển đổi số sẽ là hướng tới cá nhân hóa dịch vụ, với dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo có thể được sử dụng để phân tích nhu cầu của người dân, từ đó cung cấp dịch vụ phù hợp hơn. Tại diễn đàn, các chuyên gia cũng thảo luận về việc chống tham nhũng và tăng cường sự minh bạch trong quản lý Nhà nước thông qua các nền tảng số hóa.

Hệ thống số hóa giúp công khai ngân sách, kế hoạch phát triển, hoặc các quyết định hành chính, tăng cường sự giám sát của người dân. Đồng thời, các chuyên gia cũng đưa ra giải pháp về đầu tư hạ tầng công nghệ, tăng ngân sách cho việc nâng cấp cơ sở hạ tầng số, và xây dựng các chương trình đào tạo kỹ năng số cho cán bộ, công chức. Khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển giải pháp số cho khu vực công, như ứng dụng AI, blockchain…

Chuyển đổi số khu vực công sẽ khó tạo ra đột phá thực chất nếu chỉ được nhìn nhận như một nhiệm vụ công nghệ đơn thuần. Việc tích hợp chuyển đổi số vào quá trình cải cách kinh tế – thể chế sẽ giúp phát huy vai trò là một ‘nền tảng tăng trưởng mới’.

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam đang gặp phải nhiều thách thức và rào cản đáng kể. Theo đánh giá của ông Nguyễn Hữu Thái Hòa, Phó Viện trưởng Viện Trí Việt IVM – VUSTA, Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số, quá trình chuyển đổi số cần được nhìn nhận một cách toàn diện, không chỉ tập trung vào nhiệm vụ công nghệ mà còn gắn liền với cải cách thể chế, quản trị và đo lường hiệu quả sử dụng nguồn lực công. Nếu không, rất khó để tạo ra những đột phá thực chất.

Một trong những rào cản lớn mà ông Hòa chỉ ra là hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn rất lạc hậu, thiếu đồng bộ và khó tích hợp. Nhiều cơ quan vẫn sử dụng hệ thống lưu trữ dữ liệu rời rạc, không tương thích, gây cản trở việc kết nối, chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành, địa phương. Sự thiếu đồng bộ này không chỉ tồn tại ở cấp độ địa phương mà còn phổ biến ở cấp độ quốc gia.

Ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng không có một kiến trúc công nghệ thống nhất, việc kết nối dữ liệu dân cư, thuế, y tế, tài chính… trở thành một bài toán khó. Mặc dù các hệ thống đó đã được đầu tư lớn trong nhiều năm, việc thiếu một kiến trúc tổng thể khiến cho việc tích hợp và sử dụng hiệu quả trở nên thách thức.

Tổng mức đầu tư cho các chương trình chuyển đổi số khu vực công đã vượt hàng nghìn tỷ đồng, bao gồm đầu tư vào hạ tầng dữ liệu dân cư, căn cước công dân gắn chip, Cổng dịch vụ công quốc gia, nền tảng số ngành dọc… Tuy nhiên, thực tế cho thấy sự phân bổ ngân sách thiếu đồng đều giữa trung ương và địa phương, khiến các cấp cơ sở khó có khả năng triển khai đồng bộ các chương trình chuyển đổi số.

Một thách thức khác mà ông Hòa đề cập đến là bài toán nhân lực công nghệ cao. Các chuyên gia giỏi về trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, phân tích dữ liệu thường có xu hướng lựa chọn khu vực tư nhân hoặc các công ty công nghệ lớn do chính sách lương thưởng vượt trội. Trong khi đó, cán bộ, công chức tại nhiều cơ quan hành chính, đặc biệt ở tuyến huyện, xã thiếu kỹ năng số, thiếu cả động lực và tâm thế thích nghi với công nghệ mới.

Nguy cơ tấn công mạng ngày càng lớn cũng là một thách thức đáng kể khi dữ liệu nhạy cảm như thông tin công dân, tài chính, y tế… được số hóa và lưu trữ tập trung, nhưng lại thiếu lớp bảo vệ pháp lý và công nghệ tương xứng. Hệ thống pháp luật về bảo mật dữ liệu, an toàn thông tin, lưu trữ số… vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây ra khoảng trống trong việc xử lý sự cố và đảm bảo niềm tin số cho người dân.

Để tháo gỡ những nút thắt hiện nay, ông Hòa đề xuất một số giải pháp quan trọng. Thứ nhất, cần tăng ngân sách đầu tư hạ tầng số để nâng cao năng lực công nghệ của các cơ quan Nhà nước. Thứ hai, phát triển nguồn nhân lực số cho khu vực công, bao gồm cả việc nâng cao kỹ năng số cho cán bộ, công chức và thu hút chuyên gia công nghệ cao. Thứ ba, khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia cung cấp giải pháp số cho khu vực công, nhằm tăng cường sự hỗ trợ từ khu vực tư nhân. Cuối cùng, ông Hòa nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia và ban hành khung pháp lý chặt chẽ về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và lưu trữ số.

Như vậy, quá trình chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức và cần một chiến lược toàn diện để giải quyết những vấn đề này. Việc tăng cường đầu tư, phát triển nhân lực, khuyến khích doanh nghiệp tham gia và xây dựng khung pháp lý chặt chẽ là những bước đi quan trọng để tạo ra những đột phá thực chất trong chuyển đổi số khu vực công.

Chuyển đổi số khu vực công tại Việt Nam hiện nay đang trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân. Trong bối cảnh sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông, việc đầu tư vào chuyển đổi số không chỉ là một lựa chọn mà còn là điều bắt buộc để đảm bảo sự cạnh tranh và phát triển bền vững. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là làm thế nào để đầu tư vào chuyển đổi số một cách hiệu quả và kiến tạo sự phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Minh Khôi, Giám đốc Chính sách & Chuyển đổi, Viện Tony Blair vì Thay đổi Toàn cầu, đã đưa ra quan điểm rằng việc chuyển đổi số khu vực công cần có một cách tiếp cận toàn diện. Thay vì chỉ tập trung vào hạ tầng phần cứng và kỹ năng CNTT cơ bản như trong quá khứ, Việt Nam cần thay đổi tư duy về một hệ sinh thái số. Hệ sinh thái này bao gồm hạ tầng công nghệ, thể chế và con người, hoạt động như một nền tảng điều phối chính sách, dữ liệu và dịch vụ công.

Xu hướng này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Hạ tầng công nghệ không chỉ bao gồm các hệ thống phần cứng và mạng, mà còn phải đảm bảo khả năng tích hợp và tương tác giữa các hệ thống. Thể chế và quy định pháp luật cần linh hoạt và phù hợp để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và đổi mới. Cuối cùng, yếu tố con người cũng đóng vai trò quan trọng, bao gồm cả việc nâng cao kỹ năng và tạo động lực cho đội ngũ công chức và nhân viên trong khu vực công.

Quan điểm của ông Nguyễn Minh Khôi nhấn mạnh rằng chỉ khi có một hệ sinh thái số toàn diện và tích hợp, Việt Nam mới có thể tận dụng tối đa lợi ích của chuyển đổi số. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu suất và hiệu quả của khu vực công, mà còn góp phần tạo ra các dịch vụ công tốt hơn, đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp. Hơn nữa, một hệ sinh thái số phát triển còn mở ra nhiều cơ hội cho sự tham gia của khu vực tư nhân và sự phát triển của kinh tế số, từ đó kiến tạo sự phát triển bền vững cho đất nước.

Đề xuất của ông Nguyễn Minh Khôi và Viện Tony Blair vì Thay đổi Toàn cầu là một gợi ý quan trọng cho Việt Nam trong việc định hướng chiến lược chuyển đổi số khu vực công. Bằng cách tập trung vào xây dựng một hệ sinh thái số toàn diện và phát triển, Việt Nam có thể nhanh chóng bắt kịp với xu thế của thế giới và bứt phá trong lĩnh vực công nghệ, góp phần vào sự phát triển chất lượng và bền vững của đất nước.

Viện Tony Blair vì Thay đổi Toàn cầu là một tổ chức quốc tế致力 vào việc hỗ trợ các quốc gia trên thế giới giải quyết những thách thức liên quan tới thay đổi và cải cách, thông qua chia sẻ kinh nghiệm và chuyên môn từ cựu Thủ tướng Anh Tony Blair. Thông qua công tác này, họ ủng hộ sự hợp tác giữa các khu vực công và tư nhân và đề xuất các giải pháp khả thi áp dụng vào điều kiện và hoàn cảnh cụ thể.