Ở vùng đại ngàn phía Tây Quảng Ngãi, nơi nhịp sống hiện đại đang ngày càng sôi động, vẫn tồn tại những cá nhân lặng lẽ gìn giữ những thanh âm mộc mạc của núi rừng. Y Rum, một cô gái dân tộc Ba Na, là một trong số đó. Với tình yêu cháy bỏng dành cho âm nhạc truyền thống, Y Rum đã thành lập Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y, nơi không chỉ dạy những nốt nhạc vang lên từ đá, từ ống nứa, mà còn thắp lên niềm tự hào dân tộc trong tâm hồn thế hệ trẻ.

Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y được thành lập vào năm 2022, chuyên dạy những loại nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số như đàn T’rưng, đàn đá và một số loại nhạc cụ hiện đại như Piano, Organ. Hiện có 38 học viên đang theo học lớp đàn T’rưng và 07 học viên theo học lớp đàn đá.

Y Rum, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y, cho biết: ‘Lứa tuổi đến với Câu lạc bộ là 5 tuổi, tới lớn là không giới hạn số tuổi. Ở đây các bạn người dân tộc Rơ Ngao cũng có, Ba Na cũng có và các bạn dân tộc Kinh cũng có. Để mà các bạn học viên làm quen với các loại đàn thì câu lạc bộ phải nắm bắt được tâm lý tuổi của từng học viên.’

Để học viên dễ tiếp cận, Y Rum chọn cách truyền đạt gần gũi, sinh động, kết hợp nhiều thực hành. Các em được học qua cảm nhận bằng tai, bằng tay và cả cảm xúc. Từ đó dần hình thành đam mê và sự hứng thú với âm nhạc dân tộc ngay từ những lần đầu.

Đàn đá và đàn T’rưng đều là nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số ở vùng phía Tây Quảng Ngãi. Nếu đàn T’rưng có âm thanh vang, trong, dễ gợi cảm xúc và khá phù hợp với trẻ em nhờ cách chơi trực quan, thì đàn đá lại đòi hỏi người chơi phải có cảm âm tốt và lực tay ổn định để tạo ra âm thanh chính xác.

Y Rum cũng thường dành thời gian tìm đến các nghệ nhân – những ‘kho tàng sống’ của văn hóa dân tộc để học hỏi và khắc ghi những điều tưởng chừng mai một. Nghệ nhân ưu tú A Jar bày tỏ: ‘Mong muốn là nhiều người khác sẽ tiếp tục noi theo Y Rum, người đàn chị, người đi trước, những người đi sau tiếp nối nhiều hơn nữa. Góp phần rất quan trọng trong phát triển văn hóa, nhất là văn hóa âm nhạc cổ truyền.’

Không chỉ dừng lại ở các lớp học nhạc cụ từ những người trẻ dân tộc thiểu số như Y Rum, việc truyền dạy âm nhạc truyền thống ở Quảng Ngãi đã và đang được triển khai bằng nhiều hình thức đa dạng. Từ các hội thi, lớp truyền dạy do chính quyền tổ chức, đến những câu lạc bộ văn hóa dân gian được chính những nghệ nhân, người có uy tín ở các thôn, làng thành lập, truyền dạy đã góp phần tiếp nối và gìn giữ bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

Sau cuộc cải cách hành chính lịch sử, tỉnh Cà Mau đã định hình lại trên dải đất cuối trời Nam với tầm vóc mới. Không chỉ là ‘thủ phủ tôm’ của cả nước, Cà Mau còn là một trung tâm năng lượng tái tạo với nền kinh tế đa dạng. Hệ thống Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) tỉnh đã từng bước ổn định, tạo ra sự tự chủ và hiệu quả hơn cho cơ sở. Mô hình mới này đã trở thành một ‘cú hích’ mạnh mẽ, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và giúp công tác điều hành ngày càng đi vào thực chất.

Tuy nhiên, quá trình sáp nhập địa giới hành chính cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho MTTQ tỉnh Cà Mau, đặc biệt là trong công tác tổ chức và nhân sự. Để giải quyết những vấn đề này, địa phương đã đưa ra những giải pháp kịp thời như kiện toàn bộ máy, hoàn thiện các chức danh còn thiếu và tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ.

Một trong những điểm nổi bật trong quá trình chuyển đổi số tại Cà Mau là việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý và điều hành. Tại xã Tân Tiến, việc sử dụng hệ thống thông tin điều hành tác nghiệp và các nhóm mạng xã hội đã giúp tăng tính kịp thời và hiệu quả trong công tác chỉ đạo, điều hành.

Để hướng đến một nền công tác Mặt trận chuyên nghiệp và vững mạnh từ cơ sở, Ủy ban MTTQ tỉnh Cà Mau đã đề ra những chủ trương hoạt động cốt lõi, bao gồm đổi mới phương thức hoạt động, phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội và tích cực tham gia vào công cuộc chuyển đổi số.

Quá trình cải cách sâu rộng và toàn diện nào cũng không tránh khỏi những thách thức ban đầu. Tuy nhiên, với quyết tâm chính trị cao, Ủy ban MTTQ tỉnh Cà Mau đã và đang triển khai quyết liệt các giải pháp đồng bộ để xây dựng một hệ thống được tổ chức tinh gọn, hoạt động hiệu quả và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ.

Trong một buổi chiều, khi dừng chân tại ngôi nhà làng của người Ve, xã Đắc Pring, thành phố Đà Nẵng, chúng tôi đã có cơ hội ngước nhìn lên vách mái nhà làng. Tại đó, bên cạnh những đầu trâu mà dân làng đã trải qua bao mùa hiến trâu ăn mừng lúa mới, là những cây sáo làm từ tre nứa, được đặt cẩn thận và trang nghiêm.

Những cây sáo này không chỉ đơn thuần là nhạc cụ, chúng còn đại diện cho ký ức của làng, cho sự hiện diện của bao lớp người Ve giữa núi rừng Trường Sơn. Bản làng người Ve, một nhóm địa phương của dân tộc Gié Triêng, ở xã Đắc Pring hiện lên với vẻ mộc mạc, tương xứng với tính cách của những con người sống bền bỉ giữa đại ngàn.

Tại đây, bên tiếng suối róc rách, giữa thung lũng thấp thoáng khói bếp chiều, những âm thanh xưa cũ vẫn đang được lưu giữ bằng nhạc cụ đơn sơ – những cây sáo bằng nứa. Không phải là nhạc cụ biểu diễn chuyên nghiệp, cũng không dành riêng cho sân khấu, nhưng trong mỗi sự kiện của cuộc đời của họ, âm thanh tiếng sáo thân thương này luôn hiện diện.

Chúng tôi đã tìm hiểu về những cây sáo này và được ông Zơ Râm Ngăm, 65 tuổi, chia sẻ về một sự tích được người Ve truyền đời. Câu chuyện bắt đầu từ một làng Bút Zriêng Dac Bloong, nơi có một gia đình Ve nghèo khổ. Vì nghèo, họ thường bị nhà giàu trong làng hắt hủi, xua đuổi. Sau khi người cha qua đời, hai đứa con trai chỉ biết lặng lẽ cắt một ống nứa nhỏ, đưa lên miệng thổi, mỗi lần nhớ cha.

Đó chính là cây sáo Pà bam – tiếng khóc ngắn, nghẹn lại trong lòng. Ít lâu sau, người mẹ cũng ra đi. Lần này, hai anh em thực sự côi cút. Họ không được khóc, và một lần nữa, họ chọn một ống nứa khác, dài hơn, để tạo ra thứ âm thanh dài, nghẹn ngào, vọng mãi trong rừng sâu. Đó là Đinh buôn – tiếng khóc dài, tiễn mẹ về suối.

Những cây sáo này không chỉ là nhạc cụ, mà còn là phương tiện để người Ve thổ lộ, tưởng niệm, và tâm sự những điều mà họ không thể nói bằng lời. Người Ve đã lưu giữ lại những ký ức, cảm xúc bằng cách tạo ra nhạc cụ – không để biểu diễn, mà để kết nối với quá khứ, với cộng đồng.

Ngày nay, người Ve xã Đắc Pring không chỉ cần cù trong lao động mà còn rất tự hào trong việc giữ gìn văn hóa. Trong các lễ hội, trong các sinh hoạt văn nghệ, tiếng sáo Pà bam, Đinh buôn, Tuốt léc vẫn vang lên giữa đại ngàn như một gạch nối giữa quá khứ và hiện tại. Những cây sáo ấy không chỉ là món ăn tinh thần, mà còn là biểu tượng văn hóa – lặng lẽ nhưng bền bỉ của cả một cộng đồng.

Khi rời khỏi Đắc Pring, chúng tôi vẫn có thể nghe thấy tiếng sáo Pà bam, sáo Tuốt léc của ông Zơ Râm Ngăm, sáo Đinh buôn của ông Hiên Dân thổi tặng. Những tiếng sáo vừa nghe còn ngân nga đâu đây. Âm thanh ấy, những tiếng lòng, tình yêu, hạnh phúc hay đau khổ qua tiếng sáo thân thương vẫn vang lên cùng gió, cùng rừng, cùng thời gian.