Nhiều chợ truyền thống tại TPHCM đang đối mặt với tình trạng đìu hiu, vắng khách. Các ghi nhận tại chợ Bà Chiểu, Tân Định, An Đông, Phạm Văn Hai… cho thấy khung cảnh chung là hàng quán thưa thớt người mua. Mặc dù các sạp vẫn bày biện đầy đủ hàng hóa, song nhiều tiểu thương chỉ ngồi bấm điện thoại hoặc trò chuyện với nhau.

Tình trạng này không chỉ xảy ra với ngành hàng thực phẩm mà còn ảnh hưởng đến các tiểu thương kinh doanh quần áo, giày dép, đồ nhựa. Doanh thu ngày một sụt giảm khiến nhiều người không thể duy trì hoạt động kinh doanh. Bà Nguyễn Thị Mai, tiểu thương bán thịt lợn tại chợ Bà Chiểu, cho biết trước đây chợ đông nghẹt vào buổi sáng, nhưng giờ ngồi đến trưa cũng chỉ lác đác vài người. Nhiều hôm bán chưa được 500.000 đồng, trừ tiền điện nước, tiền thuê sạp còn lại chẳng bao nhiêu.

Chị Nguyễn Út, tiểu thương tại chợ Phạm Văn Hai, cũng chia sẻ rằng trước đây có ngày bán được cho 20-30 khách, nhưng giờ chỉ còn 5-7 khách là mừng. Khách hàng hiện nay phần lớn đều mua hàng trên mạng, khiến việc kinh doanh tại chợ trở nên khó khăn.

Tại TPHCM, nhiều chợ truyền thống được đầu tư hàng tỉ đồng nhưng không phát huy hiệu quả, dẫn đến tình trạng bỏ hoang hoặc chỉ hoạt động cầm chừng. Chợ Tân Phú và chợ Phú Hữu (cùng thuộc địa bàn TP Thủ Đức cũ) là hai ví dụ tiêu biểu. Hiện, hai chợ này đã được đưa vào danh sách chờ giải tỏa giai đoạn 2025-2030.

Trước thực trạng này, Sở Công Thương đã kiến nghị thành phố rà soát, giải thể hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng các khu chợ không hiệu quả. Đồng thời, sở cũng tiếp tục rà soát thực trạng mạng lưới chợ trên toàn địa bàn để hoàn thiện kế hoạch phát triển chợ giai đoạn 2025-2030.

Để khắc phục tình trạng này, Sở Công Thương cho rằng cần có các giải pháp mở rộng, nâng cao chất lượng dịch vụ nhằm tăng tính cạnh tranh cho các chợ dân sinh. Các giải pháp này bao gồm tổ chức các chương trình khuyến mãi, ưu đãi vào những thời điểm cụ thể, quảng bá rộng rãi đến người tiêu dùng, và khuyến khích các tổ chức quản lý chợ đóng vai trò là đại diện truyền thông.

Ngoài ra, ứng dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh tại chợ cũng cần được tăng cường, đặc biệt là việc sử dụng các phương thức thanh toán không tiền mặt, dịch vụ giao hàng tận nơi thông qua các đơn vị vận chuyển, và phát triển các kênh bán hàng trực tuyến.

TPHCM cũng đang triển khai các đề án song song như ‘Chợ trực tuyến’, ‘Chợ thí điểm bảo đảm an toàn thực phẩm’, ‘Truy xuất nguồn gốc thịt, trứng, gia cầm’ và ‘Chuỗi thực phẩm an toàn’ nhằm đưa chợ dân sinh vào một hệ sinh thái thương mại có kiểm soát, minh bạch và bền vững hơn.

Thực trạng an toàn thực phẩm tại Đồng Nai và các giải pháp giảm thiểu nguy cơ

Thời gian gần đây, vấn đề an toàn thực phẩm (ATTP) đang trở thành một vấn đề nóng tại Việt Nam. Với vị thế là trung tâm sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi hàng đầu cả nước, tỉnh Đồng Nai đang đối mặt với nhiều thách thức trong kiểm soát ATTP.

PGS.TS Kha Chấn Tuyền, Trưởng khoa Công nghệ hóa học và Thực phẩm, Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, đã có một cuộc trò chuyện với báo chí về vấn đề này. Ông cho biết trong những năm gần đây, công tác đảm bảo ATTP tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhận thức của người tiêu dùng và doanh nghiệp đang được nâng cao rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đáng lo ngại, đặc biệt là tại các chợ truyền thống và cơ sở chế biến nhỏ lẻ.

Tại Đồng Nai, với đặc điểm là trung tâm chăn nuôi, trồng trọt và chế biến thực phẩm lớn của cả nước, đang đối mặt với nhiều nguy cơ mất ATTP đáng lo ngại. Những nguy cơ nổi bật có thể chia thành 5 nhóm chính, bao gồm: nguy cơ từ giết mổ và chế biến nhỏ lẻ, tồn dư hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật và kháng sinh, hệ thống chuỗi lạnh và vận chuyển chưa đáp ứng yêu cầu bảo quản thực phẩm an toàn, thực phẩm chế biến sẵn từ các cơ sở nhỏ lẻ tiềm ẩn nguy cơ cao, và thiếu liên kết chuỗi và hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Về tác động lâu dài đến sức khỏe cộng đồng, PGS.TS Kha Chấn Tuyền cho rằng nếu tình trạng mất ATTP không được kiểm soát hiệu quả, hệ lụy đối với sức khỏe cộng đồng sẽ rất nghiêm trọng và kéo dài. Ông đề xuất cần xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, từ đó hình thành văn hóa tiêu dùng thực phẩm an toàn, vì sức khỏe cộng đồng và sự phát triển dài hạn của địa phương.

PGS.TS Kha Chấn Tuyền cũng đánh giá cao tiềm năng hợp tác giữa “3 nhà”: khoa học – doanh nghiệp – địa phương trong việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn từ nông trại đến bàn ăn. Ông cho rằng Đồng Nai có đủ nền tảng để trở thành hình mẫu quốc gia về chuỗi thực phẩm an toàn và đề xuất địa phương cần triển khai giải pháp đồng bộ, lấy hợp tác, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực làm trụ cột.

Đồng Nai là tỉnh có vị trí quan trọng trong sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi ở Việt Nam. Với nhiều khu công nghiệp, khu chế biến xuất khẩu, và cửa ngõ giao thông huyết mạch, tỉnh Đồng Nai có tiềm năng trở thành trung tâm sản xuất và phân phối thực phẩm lớn. Tuy nhiên, áp lực về đảm bảo ATTP cũng đặt lên hàng đầu.

Thực tế cho thấy, bên cạnh những mặt tích cực trong công tác đảm bảo ATTP, vẫn còn một số tồn tại và nguy cơ tiềm ẩn. Để kiểm soát và giảm thiểu những nguy cơ này, các cấp chính quyền và ban ngành tại Đồng Nai cần tăng cường hợp tác và triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.

Việc đảm bảo ATTP không chỉ liên quan đến sức khỏe cộng đồng mà còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Việc triển khai và nhân rộng các mô hình sản xuất và phân phối thực phẩm an toàn đang là hướng đi được nhiều địa phương, trong đó có Đồng Nai, tập trung thực hiện.

Việc xây dựng và phát triển các chuỗi thực phẩm an toàn sẽ góp phần tạo ra hệ thống cung cấp thực phẩm sạch và an toàn cho người tiêu dùng, giảm thiểu rủi ro về mất ATTP. Bên cạnh đó, điều này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho người sản xuất.

Nhìn chung, đảm bảo ATTP là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự tham gia tích cực của các cấp chính quyền, doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng. Bằng việc áp dụng các giải pháp phù hợp và thiết thực, Đồng Nai hoàn toàn có thể kiểm soát và nâng cao chất lượng an toàn thực phẩm, từ đó góp phần xây dựng một môi trường thực phẩm an toàn và lành mạnh cho cộng đồng.