Nam diễn viên Quốc Trường mới đây đã lên tiếng cảnh báo về tình trạng mạo danh nghệ sĩ bằng công nghệ AI để lừa đảo trên mạng xã hội. Vào ngày 2/8, anh đã đăng tải thông báo chính thức trên trang cá nhân, lên án việc sử dụng hình ảnh và thông tin cá nhân do trí tuệ nhân tạo tạo ra để quảng cáo cho các dịch vụ tín dụng đen, cờ bạc trực tuyến.

Quốc Trường khẳng định chưa từng hợp tác với những đơn vị như Đình Huy BCR và tương tự, và sẽ trình báo cơ quan chức năng về những đơn vị tùy tiện sử dụng hình ảnh và thông tin của mình. Việc này không chỉ diễn ra với Quốc Trường mà nhiều nghệ sĩ khác cũng rơi vào tình cảnh này.

Chỉ trong vài tháng gần đây, nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như Ưng Hoàng Phúc, Đan Trường, Mạc Văn Khoa, Lý Hải – Minh Hà đã lên tiếng về việc bị mạo danh để quảng cáo trái phép hoặc bị sử dụng hình ảnh vào các mục đích bất hợp pháp. Tình trạng này cho thấy sự phát triển ngày càng tinh vi của công nghệ làm giả bằng AI, đặc biệt là công nghệ ‘deepfake’ cho phép tạo ra hình ảnh, video, thậm chí là giọng nói với độ chân thực cao.

Người dân cần nâng cao cảnh giác trước những thông tin sai sự thật và chiêu trò lừa đảo này. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng, đồng thời siết chặt quản lý pháp lý đối với hành vi sử dụng hình ảnh cá nhân một cách tùy tiện, là điều cần làm ngay lúc này để bảo vệ sự an toàn thông tin cho toàn xã hội.

Trước tình trạng trên, cơ quan chức năng cần có những biện pháp cụ thể để ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp sử dụng công nghệ AI để mạo danh nghệ sĩ. Đồng thời, nghệ sĩ và người dân cũng cần cảnh giác và có những biện pháp bảo vệ bản thân trước những chiêu trò lừa đảo trên mạng xã hội. Thông tin từ nhiều nguồn cũng cho thấy việc này đang trở nên phổ biến và cần được quan tâm.

Một vụ lừa đảo mới đây đã xảy ra khi chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, nhận được điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng. Đối tượng thông báo rằng chị có một đơn hàng và yêu cầu chuyển khoản 10.000 đồng. Sau đó, họ hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thao tác theo hướng dẫn, tài khoản của chị bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức, và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Namun, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Trong bối cảnh việc sáp nhập và tái cơ cấu các công ty điện lực địa phương đang diễn ra, Tổng Công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC) đã lên tiếng cảnh báo người dân về tình trạng lừa đảo giả danh nhân viên điện lực. Các đối tượng lừa đảo đang sử dụng nhiều chiêu trò tinh vi nhằm chiếm đoạt tài sản của người dân, khiến nhiều người trở thành nạn nhân.

Một trường hợp điển hình là ông H.V.C, trú tại TP Đà Nẵng, người đã bị lừa thanh toán tiền điện qua mạng với tổng số tiền lên đến hơn 13,3 triệu đồng. Ông C. cho biết đã nhận được cuộc gọi từ một số điện thoại lạ, tự xưng là nhân viên điện lực, thông báo rằng ông đang nợ tiền điện tháng 6-2025 và yêu cầu thanh toán qua mạng bằng cách quét mã QR. Sau khi làm theo hướng dẫn, tài khoản của ông C. đã bị trừ 454.313 đồng và tiếp tục bị trừ thêm 12.898.853 đồng. Khi ông C. liên lạc lại với đối tượng lừa đảo, ông đã bị hẹn đến một địa chỉ ở Đà Nẵng để hoàn lại tiền, nhưng khi đến đó, ông đã không thể liên lạc được với đối tượng.

Không chỉ dừng lại ở đó, các đối tượng lừa đảo còn gửi thông báo ngừng cấp điện giả, có dấu đỏ và chữ ký giả mạo lãnh đạo ngành điện, kèm theo hướng dẫn cài ứng dụng thanh toán để được giảm 10% mỗi hóa đơn. Những chiêu trò này đã khiến nhiều người dân rơi vào tình cảnh mất tài sản và phải tìm kiếm sự giúp đỡ.

Trước tình hình trên, EVNCPC đã kêu gọi người dân phải hết sức cảnh tỉnh và không cung cấp thông tin cá nhân hoặc tài khoản ngân hàng qua điện thoại, tin nhắn hoặc đường link lạ. Người dân nên gọi ngay đến tổng đài chăm sóc khách hàng 19001909 để được xác minh và hỗ trợ xử lý kịp thời khi nghi ngờ lừa đảo. Cơ quan chức năng khuyến cáo người dân cần nâng cao cảnh giác và không mắc bẫy của những kẻ lừa đảo.

Ngoài ra, EVNCPC cũng khuyến cáo người dân có thể liên hệ với các đơn vị điện lực địa phương để được hỗ trợ và tư vấn về các vấn đề liên quan đến điện. Người dân cũng có thể tham khảo thông tin về các chương trình khuyến mãi và hỗ trợ của ngành điện thông qua các kênh thông tin chính thức của EVNCPC.

Trong thời gian gần đây, các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, Zalo,… đã xuất hiện hàng loạt tin tuyển dụng hấp dẫn, thu hút sự chú ý của nhiều sinh viên và lao động phổ thông. Tuy nhiên, nhiều người trong số họ đã trở thành nạn nhân của các ‘bẫy’ việc làm tinh vi, mất trắng hàng trăm nghìn đến vài triệu đồng chỉ sau vài cú nhấp chuột và tin nhắn chuyển khoản.

Các đối tượng lừa đảo thường lợi dụng tâm lý muốn có việc làm nhanh chóng và thu nhập cao của người lao động, đặc biệt là sinh viên và lao động phổ thông. Theo thống kê từ Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an TP.HCM, số vụ lừa đảo tuyển dụng trực tuyến trong nửa đầu năm 2025 có chiều hướng tăng mạnh.

Các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi, từ dựng fanpage giả mạo công ty thật, sử dụng hình ảnh thương hiệu uy tín, đến tổ chức phỏng vấn qua video call để tạo niềm tin. Chuyên gia dự báo nguồn nhân lực Trần Anh Tuấn nhận định: ‘Tội phạm lợi dụng tâm lý người lao động muốn có việc ngay, không có nhiều kinh nghiệm, đặc biệt là mong muốn thu nhập cao mà ít ràng buộc. Đây chính là lỗ hổng để tội phạm khai thác.’

Để tránh trở thành nạn nhân của các ‘bẫy’ việc làm, người tìm việc cần thận trọng và tỉnh táo. Giám đốc kinh doanh Việc Làm Tốt Dương Việt Linh khuyến cáo: ‘Tuyệt đối không chuyển tiền trước, không gửi thông tin cá nhân nếu chưa xác minh doanh nghiệp. Người tìm việc nên kiểm tra thông tin qua trang web chính thức, gọi điện thoại đến tổng đài hoặc hỏi cộng đồng uy tín.’

Bên cạnh đó, các nền tảng mạng xã hội, diễn đàn việc làm cũng cần phải chịu trách nhiệm kiểm soát nội dung tuyển dụng. Các sàn việc làm cần có cơ chế xác minh tài khoản người đăng tin, gắn nhãn tin ‘đã xác thực’ và tăng cường AI lọc nội dung lừa đảo.

Công an TP.HCM kêu gọi các trường học, báo chí, doanh nghiệp cùng vào cuộc để nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề này. Với hàng ngàn sinh viên sắp tốt nghiệp, kỳ nghỉ hè là ‘thời điểm vàng’ của thị trường lao động, nhưng cũng là ‘mùa săn mồi’ của các đối tượng xấu.

Trong thế giới việc làm số hóa, sự tỉnh táo là ‘tấm khiên’ đầu tiên bảo vệ người lao động khỏi những cú lừa đầy đau đớn. Công việc thật sẽ không yêu cầu bạn trả tiền trước để được làm việc.