Hà Nội đang đẩy mạnh triển khai giải pháp “pháo xa sương mù” như một biện pháp cấp bách nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm bụi mịn trên địa bàn thành phố. Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã tăng cường hoạt động rửa đường và triển khai xe phun sương áp lực lớn để cải thiện chất lượng không khí. Mục tiêu chính của giải pháp này là giảm nồng độ bụi mịn, đặc biệt là bụi PM2.5, vốn đang đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của cộng đồng.
Trong những ngày giữa tháng 7/2025, người dân Hà Nội đã chứng kiến các làn sương mù trắng xóa xuất hiện trên các tuyến phố từ sớm. Hiện tượng này là kết quả của việc triển khai xe chuyên dụng thuộc dự án “pháo xa sương mù”. Đây là một phần trong nỗ lực kiểm soát ô nhiễm không khí của Hà Nội, khi chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại nhiều thời điểm đã vượt mức 170 đơn vị, ngưỡng được cảnh báo là có hại cho sức khỏe.
Theo số liệu quan trắc môi trường mới nhất, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội liên tục cao hơn khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từ 1,5 đến 2 lần. Điều này đã khiến chất lượng không khí tại Hà Nội nhiều ngày liền rơi vào nhóm đỏ, thậm chí tím – mức rất nguy hại. Do đó, Hà Nội cần một giải pháp có tác động trực tiếp đến bụi lơ lửng trong không khí – thành phần chính của bụi mịn PM2.5/PM10.
Giải pháp “pháo sương mù” đã được lựa chọn và triển khai thí điểm tại 13 phường nội đô Hà Nội. Xe chuyên dụng được trang bị hệ thống phun sương với hạt nước siêu mịn có kích thước từ 50 đến 150 micromet. Những hạt sương này có khả năng kết dính bụi mịn trong không khí, khiến chúng nặng lên và nhanh chóng rơi xuống mặt đất.
Dữ liệu ban đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt của giải pháp này. Chỉ trong vòng một ngày, chỉ số AQI tại nhiều điểm giám sát nội đô đã giảm mạnh: từ mức 170 (ngày 15/7) xuống còn 62 (ngày 16/7). Người dân cũng ghi nhận không khí có vẻ dịu hơn, dễ thở hơn, đặc biệt là vào buổi sáng.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia môi trường nhận định rằng “pháo xa sương mù” chỉ là giải pháp ngắn hạn, mang tính tình thế và không thể thay thế cho các biện pháp căn cơ về lâu dài. Để xử lý tận gốc vấn đề ô nhiễm bụi mịn, thành phố cần đồng bộ các giải pháp, bao gồm kiểm soát khí thải xe máy cũ, giám sát công trình xây dựng, xử lý nguồn bụi từ làng nghề và tăng cường mảng xanh.
GS.TS Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Viện trưởng Viện Môi trường Đô thị và Công nghiệp Việt Nam, cho rằng cần tích hợp công nghệ phun sương vào hệ thống dữ liệu môi trường đô thị. Xe cần được vận hành theo bản đồ ô nhiễm không khí theo thời gian thực, nơi nào chỉ số PM2.5 cao thì ưu tiên dập bụi tại đó.
Kỹ sư Nguyễn Thị Vân, chuyên gia công nghệ môi trường, cũng đồng tình với quan điểm này và cho rằng việc đầu tư vào xe phun sương là bước đi đúng, nhưng cần xây dựng một hệ sinh thái thông minh gồm dữ liệu quan trắc, bản đồ bụi mịn, trí tuệ nhân tạo để phân tích luồng bụi theo mùa, theo gió, và qua đó bố trí xe hoạt động một cách tối ưu, tiết kiệm.
Để hướng tới một chiến lược môi trường đô thị bền vững, Hà Nội vẫn cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp. Trước mắt, thành phố sẽ mở rộng mạng lưới xe phun sương, thực hiện chủ trương “phủ kín vành đai 1”, đồng thời kết hợp phun sương, quét sạch và rửa tinh tại các tuyến phố trọng điểm. Song song với đó, thành phố cũng cần siết chặt kiểm soát phát thải tại nguồn, bao gồm kiểm tra khí thải xe cơ giới, yêu cầu che chắn công trình xây dựng, và buộc lắp hệ thống phun sương tại các dự án mới.
