Mỹ đang triển khai một kế hoạch nhằm gây sức ép buộc Nga phải chấp nhận ngừng bắn ở Ukraine, thông qua việc sử dụng sức mạnh từ chuỗi cung ứng vũ khí. Chiến lược này được gọi là ‘vũ khí đổi hòa bình’. Theo Đại sứ Mỹ tại NATO, Matthew Whitaker, Washington sẽ thúc đẩy xuất khẩu khí tài hiện đại cho các đồng minh NATO, qua đó tạo đòn bẩy chính trị – quân sự buộc Điện Kremlin trở lại bàn đàm phán.
Ông Whitaker khẳng định rằng Tổng thống Trump là một nhà gìn giữ hòa bình và việc bán vũ khí Mỹ cho các đồng minh NATO giúp tạo sức ép buộc Nga quay lại bàn đàm phán và đảm bảo một lệnh ngừng bắn lâu dài. Mô hình này giúp tránh tình trạng thiếu hụt khí tài trong khối, đồng thời tối ưu hóa nguồn lực của Mỹ. Mỹ sản xuất những loại vũ khí và trang bị tinh vi nhất hành tinh, và Ukraine muốn có những khí tài đó để tự vệ trước các cuộc tấn công dữ dội của Nga.
Tổng thống Trump cũng đã nói rõ rằng xung đột Ukraine sẽ không thể kết thúc trên chiến trường, và giải pháp cuối cùng phải đến từ bàn đàm phán. Việc bán vũ khí cho NATO là ‘một cơ hội tài chính lớn cho Mỹ’, cho phép thu hồi phần nào chi phí mà người nộp thuế Mỹ đã chi ra cho cuộc chiến – vốn đã lên tới hàng trăm tỷ USD.
Đại sứ Whitaker cũng tiết lộ rằng đặc phái viên của ông Trump, doanh nhân Steve Witkoff, sẽ có mặt tại Moscow vào cuối tuần này, với kỳ vọng chuyến đi có thể mang lại ‘một số kết quả’ trong việc thu hẹp bất đồng giữa Washington và Điện Kremlin. Kế hoạch này diễn ra trong bối cảnh Mỹ và châu Âu đang tìm kiếm các kênh gây sức ép đa tầng với Nga, từ các gói trừng phạt dầu khí, hạn chế thương mại, tới củng cố năng lực phòng thủ cho Ukraine.
Chiến lược ‘vũ khí đổi hòa bình’ của chính quyền Trump vừa là phép thử cho khả năng điều phối trong NATO, vừa là thông điệp gửi tới Moscow rằng các lựa chọn ngoại giao vẫn còn, nhưng sẽ được đặt trên nền tảng sức mạnh răn đe quân sự. Chiến lược này đang tạo nên một đòn bẩy mới trong nỗ lực gia tăng sức ép đối với Moscow.
Thay vì chỉ viện trợ trực tiếp, Mỹ yêu cầu các đồng minh NATO chuyển giao khí tài hiện có cho Ukraine trong khi chính họ mua lại những trang bị Mỹ thay thế. Việc này vừa giúp tránh ‘lỗ hổng’ trong các kho dự trữ của NATO, vừa biến việc tiếp tế thành đòn bẩy ngoại giao để buộc Nga ngồi vào bàn đàm phán.
Tuy nhiên, một số nhà phân tích cảnh báo về rủi ro dài hạn nếu Washington rút bớt cam kết hoặc trì hoãn chuyển giao, khoảng trống sẽ khó lấp đầy bởi sản xuất nội khối vẫn chưa đủ nhanh và cơ chế phân phối còn rời rạc. Viện Chính sách châu Âu kêu gọi ‘lấp khoảng trống’ bằng một bộ chiến lược tương hỗ: mua thêm trang bị từ Mỹ, tăng sản xuất ở châu Âu và tái đầu tư vào năng lực thiếu hụt.
Tóm lại, việc tăng cường cung cấp vũ khí cũng được gắn với áp lực kinh tế và những tuyên bố đe dọa trừng phạt. Ông Trump công khai đặt ra ‘hạn chót’ và đe dọa các thuế quan mạnh tay đối với Nga, đồng thời kêu gọi NATO và đồng minh tài trợ để ‘bù đắp’ chi phí tiếp viện cho Ukraine.
NATO và Mỹ hy vọng chiến lược này sẽ mang lại kết quả tích cực trong việc giải quyết xung đột Ukraine.
