Ngân hàng Gen liệt sĩ, một dự án nhân văn được Chính phủ, Bộ Công an và doanh nghiệp GeneStory phối hợp thực hiện, đã hoạt động trong một năm và đạt được những kết quả đáng kể. Dự án này nhằm mục đích tìm lại người thân cho hàng trăm nghìn gia đình bằng cách sử dụng công nghệ giám định ADN hiện đại để xác minh danh tính của các liệt sĩ.
Ngân hàng Gen liệt sĩ được thành lập vào ngày 23.7.2024 với nhiệm vụ chính là xác minh danh tính của các liệt sĩ thông qua việc sàng lọc và đối chiếu ADN của thân nhân với các mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Tính đến tháng 7.2025, ngân hàng gen đã tiếp nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ tại 34 tỉnh, thành, đạt khoảng 5% mục tiêu quốc gia là 1 triệu mẫu vào năm 2030.
Qua quá trình phân tích và cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước, đã có hơn 11.000 mẫu được hoàn thành. Đặc biệt, tính đến thời điểm hiện tại, đã xác định được danh tính của 16 trường hợp liệt sĩ vô danh. Toàn bộ chi phí liên quan đến việc thu mẫu, phân tích, đối sánh và trả kết quả đều được miễn phí, nhờ vào sự đóng góp của các doanh nghiệp trên cả nước.
GeneStory, đơn vị xây dựng Ngân hàng Gen liệt sĩ, cho biết ngân hàng được xây dựng hiện đại và bảo mật, với hệ thống hỗ trợ lưu trữ, phân tích chính xác hàng chục nghìn mẫu ADN. Hệ thống này cũng hỗ trợ chuẩn hóa quy trình thu mẫu, kiểm soát chất lượng và đào tạo kỹ thuật viên.
Mục tiêu của ngân hàng gen là hoàn thành việc thu nhận 1 triệu mẫu ADN từ thân nhân vào năm 2030, góp phần xác định danh tính hàng chục nghìn liệt sĩ vô danh. Dự án này không chỉ là một công trình khoa học mang tầm quốc gia mà còn là biểu tượng cho lòng tri ân sâu sắc của dân tộc Việt Nam với những anh hùng đã ngã xuống vì hòa bình và độc lập của Tổ quốc.
Công nghệ trả lại danh tính cho liệt sĩ đang được tiếp tục phát triển. Mới đây, Mỹ đã bàn giao trang thiết bị, vật tư, hóa chất và quy trình xét nghiệm ADN cho Việt Nam nhằm phục vụ giám định hài cốt chưa định danh trong chiến tranh tại Việt Nam. GS-TS Chu Hoàng Hà, Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho biết các nhà khoa học đã nỗ lực phát triển công nghệ phân tích ADN hài cốt liệt sĩ tiên tiến trên nền kỹ thuật giải trình tự thế hệ mới.
Các kết quả thu được rất đáng ghi nhận, với tỷ lệ chiết tách thành công ADN từ các mẫu hài cốt tăng từ 22% lên tới 70%. Việc giải trình tự gen và phân tích chỉ thị SNP đã mở ra khả năng khớp nối với thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4 hoặc 5 thế hệ. Đây là lần đầu tiên các chuyên gia đã chứng minh được tính khả thi của việc áp dụng công nghệ tiên tiến vào công tác giám định ADN hài cốt liệt sĩ Việt Nam.
