Đối với người Khơ Mú tại Sơn La, món Kính Coong, hay còn gọi là canh thịt thối, không chỉ là một phần văn hóa mà còn đóng vai trò quan trọng trong các dịp lễ trọng, như cưới hỏi, Tết Nguyên Đán hay khi tiếp đãi khách quý. Món ăn này mang một hương vị đặc trưng và khác biệt hoàn toàn so với các món ăn thông thường.
Người Khơ Mú tin rằng, Kính Coong càng “thối” thì càng đạt chuẩn, và sự hiện diện của giòi trong quá trình phân hủy là dấu hiệu của nguyên liệu lý tưởng. Tên gọi của món ăn này, “Kính” có nghĩa là một loại canh tổng hợp, còn “Coong” ám chỉ các loại gia vị và rau củ quả được sử dụng để nấu cùng thịt thối. Từ đó, Kính Coong có thể hiểu nôm na là một món canh thập cẩm chế biến từ thịt đã phân hủy.
Khi thử lần đầu tiên, Kính Coong có thể gây khó chịu với mùi hôi nồng đặc trưng. Tuy nhiên, người bản địa cho biết, khi đã quen với hương vị này, thực khách sẽ cảm thấy có sức gây nghiện kỳ lạ và muốn quay lại thưởng thức nhiều lần.
Để làm ra nguyên liệu cho món Kính Coong, người Khơ Mú thực hiện một quy trình độc đáo. Họ treo các phần thịt dễ phân hủy như nội tạng, thịt bụng của trâu, bò, lợn trên gác bếp – nơi có nhiệt độ và độ ẩm thích hợp. Hàng ngày, thịt được vẩy nước để duy trì độ ẩm, tạo điều kiện cho ruồi nhặng đến đẻ trứng và mang theo các vi sinh vật tự nhiên, đẩy nhanh quá trình phân hủy.
Đặc biệt, thịt không được tẩm ướp muối hay gia vị trong suốt quá trình này. Chúng được để tự nhiên phân hủy cho đến khi bốc mùi và có nhiều giòi, lúc đó mới được xem là đạt yêu cầu để chế biến.
Quá trình chế biến Kính Coong cũng đòi hỏi sự công phu. Thịt thối sau khi chuẩn bị sẽ được hầm nát nhừ cùng với nước thích hợp. Tiếp theo, các loại rau củ quả địa phương và hỗn hợp gia vị phong phú sẽ được thêm vào. Các gia vị này bao gồm tiêu rừng, tỏi, gừng, lá cây rừng, ớt, sả và một chút bột gạo để tạo độ sánh cho món canh.
Người Khơ Mú tin rằng, sự kết hợp của các loại gia vị tự nhiên này không chỉ mang lại hương vị thơm ngon mà còn hỗ trợ sức khỏe, đặc biệt là trong việc ổn định hệ tiêu hóa, gan và mật.
Trước đây, nguyên liệu chính cho món Kính Coong là từ những loài vật săn bắt được trong rừng, bao gồm lợn rừng, trâu, bò, hoẵng. Thậm chí, chuột cũng là một nguyên liệu được ưa chuộng. Ngày nay, do sự khan hiếm của thú rừng, người Khơ Mú đã chuyển sang sử dụng gia súc, gia cầm nuôi trong nhà để đảm bảo nguồn nguyên liệu cho món Kính Coong.
Kính Coong không chỉ là một món ăn đơn thuần mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Đây là món ăn không thể thiếu trong các bữa tiệc đãi khách, thể hiện sự hiếu khách và lòng trân trọng của gia chủ. Nếu trên bàn ăn thiếu món Kính Coong, đó được coi là một sự thất lễ đối với khách quý.
Chính vì vậy, khi có dịp đặt chân đến Sơn La và khám phá văn hóa của đồng bào Khơ Mú, du khách nên thử trải nghiệm món ăn độc đáo này. Việc thưởng thức Kính Coong cũng giúp du khách hiểu hơn về một nét văn hóa ẩm thực đặc sắc và giàu bản sắc của người Khơ Mú tại Sơn La.
