Xu hướng giảm sinh của dân số Việt Nam đang trở thành một thách thức lớn, khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) trong năm 2024 chỉ đạt mức 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất từ trước đến nay. Nguyên nhân chính được chỉ ra là do giá nhà đất tăng cao, khiến nhiều người trẻ không thể yên tâm lập gia đình và sinh con. Tình trạng này đã dẫn đến sự hình thành của “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – một cách lặng lẽ.
Với xu hướng này, Việt Nam đang tiến gần đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và đối mặt với nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy rằng, khi mức sinh giảm sâu, việc phục hồi là vô cùng khó khăn. Một trong những nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất tăng phi mã. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, giá nhà đã vượt xa tầm với của người trẻ.
Kết quả khảo sát cho thấy, nhiều người trẻ đã từ bỏ giấc mơ lập gia đình và chọn sống một mình, làm nghề tự do để tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo đó, 62% người trẻ trong khảo sát cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó mối lo lớn nhất là về nhà ở.
Việt Nam đang đứng trước những hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Có thể thấy, chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Giải quyết vấn đề nhà ở không chỉ giúp cải thiện tình trạng giảm sinh mà còn góp phần đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước trong tương lai.
