Thảm họa lật tàu Vịnh Xanh 58 tại Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh, đã gây ra một trong những tổn thất lớn nhất về người trong lịch sử hàng hải của Việt Nam, với 37 sinh mạng bị cướp đi và để lại hậu quả đau thương không thể khắc phục. Trong thời điểm tang tóc đang bao trùm, một hiện tượng đáng tiếc đã xuất hiện trên mạng xã hội: việc dựng chuyện và chế ảnh sai sự thật liên quan đến thảm kịch này. Không chỉ dừng lại ở mức phản cảm và vô đạo đức, hành vi này còn có thể dẫn đến việc phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Lật sang góc nhìn pháp lý, Luật sư Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Công ty Luật TGS, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, đã đưa ra quan điểm rằng việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để chế ảnh, dựng chuyện về thảm kịch nhằm mục đích tăng tương tác trên mạng xã hội là hành vi không chỉ trái với thuần phong mỹ tục và đi ngược lại những giá trị đạo đức cơ bản của xã hội, mà còn vi phạm pháp luật và cần bị xử lý nghiêm.
Theo Điều 101 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ, cá nhân, tổ chức cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân lên mạng xã hội có thể bị xử phạt hành chính. Đối với cá nhân vi phạm, mức phạt có thể áp dụng là từ 5 đến 10 triệu đồng, còn với tổ chức vi phạm, mức phạt có thể áp dụng là từ 10 đến 20 triệu đồng. Ngoài ra, chủ thể vi phạm còn bị buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn do thực hiện hành vi vi phạm.
Đặc biệt, trong trường hợp hành vi bị xác định gây hậu quả nghiêm trọng trong xã hội, như làm hoang mang dư luận, gây phẫn nộ, bức xúc trong nhân dân, tạo tâm lý tiêu cực cho gia đình nạn nhân hay dẫn tới khó khăn, cản trở cho công tác cứu hộ, người vi phạm có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015. Mức phạt có thể áp dụng là phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trường hợp hành vi gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì bị phạt tù từ 2 đến 7 năm.
Trước tình trạng trên, cơ quan chức năng đang kêu gọi sự chung tay của cộng đồng mạng trong việc lên án và tẩy xóa những thông tin, hình ảnh sai lệch. Đồng thời, các cơ quan có thẩm quyền đang tích cực vào cuộc để xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm, góp phần xây dựng một môi trường mạng lành mạnh và tôn trọng.
